28 grudnia ubiegłego roku Prezydent podpisał ustawę o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia prawnego przedsiębiorców (Dz.U. z 2016 r. poz. 2255; dalej: „Ustawa nowelizująca”). Ustawa nowelizująca wprowadza zmiany w szeregu aktów prawnych, m.in. w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 613; ze zm.; dalej: „Ordynacja podatkowa”), ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1047; ze zm.; dalej: „ustawa o rachunkowości”) oraz ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 2180; ze zm.; zwana dalej: „ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym”). Zmiany w wyżej wymienionych ustawach weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017 r.
Objaśnienia podatkowe
Jedną ze zmian w Ordynacji podatkowej jest wprowadzenie instytucji objaśnień podatkowych. Owe objaśnienia podatkowe, obok interpretacji indywidualnych oraz interpretacji ogólnych stanowić będą wyjaśnienia Ministra właściwego do spraw finansów publicznych (dalej: „MF”) w zakresie stosowania przepisów prawa podatkowego. Objaśnienia będą wydawane wyłącznie z urzędu przez MF i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie MF pod nazwą „Objaśnienia podatkowe” z podaniem daty ich zamieszczenia. Objaśnień podatkowych nie będzie można zaskarżać (podobnie jak dzisiaj interpretacji ogólnych).
Objaśnienia podatkowe stanowić będą ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania tych przepisów. Mają one zawierać praktyczne przykłady stosowania przepisów prawa podatkowego. Przepisy nie określają, co powinno zawierać objaśnienie podatkowe, ani w jakich sytuacjach powinno zostać wydane.
Zastosowanie się przez podmiot zainteresowany (np. podatnika lub płatnika) do objaśnienia podatkowego zapewni mu taką samą ochronę prawną jaką zapewniają interpretacje ogólne oraz interpretacje indywidualne (art. 14n §4 Ordynacji podatkowej). Przykładowo, zastosowanie się do objaśnień podatkowych, które następnie zostaną zmienione, spowoduje zwolnienie z obowiązku zapłaty podatku w zakresie wynikającym z treści objaśnień, pod warunkiem, że zobowiązanie zostało prawidłowo wykonane w wyniku zastosowania się do objaśnień oraz skutki podatkowe miały miejsce po opublikowaniu objaśnień.
Objaśnienia podatkowe będą posiadać istotne znaczenie w sprawach, w których stan faktyczny jest prosty, a istotność ekonomiczna transakcji niewielka. W uzasadnieniu do ustawy zakłada się, że ograniczą one w sposób znaczny ilość wniosków o interpretacje indywidualne dotyczące zagadnień objętych już objaśnieniem. To, czy tak się stanie, zależy jednak od tego, na ile precyzyjne i możliwe do zastosowania wprost będą objaśnienia podatkowe.
Utrwalona praktyka interpretacyjna
Nowelizacja wprowadza również instytucję tzw. „utrwalonej praktyki interpretacyjnej” MF. Przez „utrwaloną praktykę interpretacyjną” należy rozumieć wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa podatkowego, dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym, w trakcie okresu rozliczeniowego, a także w okresie 12 miesięcy przed jego rozpoczęciem (art. 14n §5 Ordynacji podatkowej).
Zastosowanie się do „utrwalonej praktyki interpretacyjnej” MF, podobnie jak w przypadku objaśnień podatkowych zapewni podmiotowi zainteresowanemu taką samą ochronę prawną jaką zapewniają interpretacje ogólne oraz interpretacje indywidualne. Podatnik, który zastosował się do „utrwalonej praktyki interpretacyjnej” nie będzie ponosił ryzyka obciążenia dodatkowymi podatkami w przypadku zmiany wykładni przepisów.
Ustawodawca nie posłużył się konkretnymi pojęciami i zdefiniował „utrwaloną praktykę interpretacyjną” w sposób ogólny. Wydaje się więcej niż pewne, że w warunkach częstych zmian linii interpretacyjnej, profiskalnego podejścia organów podatkowych oraz braku dialogu z podatnikiem, istnienie „utrwalonej praktyki interpretacyjnej” w danej sprawie stanie się kolejnym źródłem sporów podatników z organami podatkowymi. Dowiedzenie przed organem podatkowym istnienia utrwalonej praktyki będzie wymagało szerokiej analizy interpretacji wydanych przez MF na dany temat.
Naliczanie odsetek za zwłokę
W ramach nowelizacji zmieniony został przepis zawarty w art. 54 §3 Ordynacji podatkowej. Określa on kiedy nie nalicza się odsetek za zwłokę w razie uchylenia decyzji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz stwierdzenia nieważności decyzji. Zgodnie z wprowadzoną zmianą terminy należy liczyć sumując na poszczególnych etapach okresy trwania postępowania.
Powtórna kontrola podatkowa
Zmiana dotyczy powtórnych postępowań kontrolnych w sprawach podatku od towarów i usług. Co do zasady organ podatkowy nie będzie mógł wszcząć postępowania podatkowego, gdy wskutek objęcia danego okresu rozliczeniowego powtórną kontrolą podatkową ujawniono w jej trakcie wyłącznie nieprawidłowości co do stosowania, w odniesieniu do danego towaru lub danej usługi, stawki podatku od towarów i usług, innej niż stawka podstawowa, gdy w wyniku wcześniejszej kontroli nie zostały ujawnione nieprawidłowości w stosowaniu stawki (art. 165c §1 Ordynacji podatkowej).
Zmiana stanowi realizację zasady działania organów podatkowych w sposób budzący zaufanie. Jest ona odpowiedzią na częstą praktykę organów, które przeprowadzały kontrolę podatkową i uznawały, że podatnik ma prawo do stosowania obniżonej stawki podatku, a następnie (na skutek zmiany stanowiska w danym zagadnieniu podatkowym) wszczynały powtórną kontrolę i uznawały, że dana transakcja powinna zostać jednak objęta stawką podstawową. W tej sytuacji szczególnego znaczenia nabierają: opis stanowiska organu podatkowego zawarty w protokole sporządzonym po pierwszej kontroli podatkowej oraz rola profesjonalnego pełnomocnika w trakcie tej kontroli (gdy np. pierwotna wersja protokołu nie zawiera stosownego stanowiska).
Omawiane przepisy nie znajdą zastosowania w niektórych sytuacjach, np. gdy istotne dla sprawy dowody okazały się fałszywe lub protokół kontroli został sporządzony w wyniku przestępstwa.
Zwiększenie progu przychodów dla opodatkowania ryczałtem
Zmianie uległ również próg otrzymywanego przychodu, który uprawniał podatników do opłacania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Jego wartość została zwiększona do kwoty 250 000 EUR (art. 6 ust. 4 pkt 1 oraz ust. 6 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).
Zwiększenie limitu przychodów dla potrzeb prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów
Limit przychodów, do którego podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych mogą prowadzić podatkowe księgi przychodów i rozchodów został zwiększony do 2 mln EUR (art. 2 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i ust. 2a ustawy o rachunkowości).
Z uwagi na fakt, że prowadzenie pełnej księgowości stanowi wyższy koszt niż prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów, zwiększenie progu nie tylko ułatwi wykonywanie działalności, ale również pozwoli na znaczne oszczędności. Jeżeli jednak podatnicy osiągający przychody poniżej 2 mln EUR zechcą prowadzić księgi rachunkowe, są zobowiązani do złożenia zawiadomienia o rozpoczęciu ich prowadzenia do 31 stycznia 2017 r.
Jak wskazuje sam tytuł ustawy nowelizującej, jej celem jest poprawa warunków prawnych wykonywania działalności gospodarczej w Polsce. Poprawa ma nastąpić wskutek doprecyzowania zagadnień wywołujących rozbieżności interpretacyjne, a także redukcję niektórych obowiązków. Miejmy nadzieję, że uproszczenia wpłyną pozytywnie na rozwój polskiej przedsiębiorczości.
W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Piotrem LISSEM:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
