W ostatnim czasie pojawił się ważny wyrok rozpatrujący kwestię opodatkowania opłat pobieranych przez organizacje zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi. Zdaniem Trybunału Sprawiedliwości opłaty te stanowią rekompensatę, a nie usługę, w związku z tym nie są opodatkowane VAT.
Wyrok TSUE z 17 stycznia 2017 r., sygn. C-37/16 jest pierwszym rozstrzygnięciem tej instytucji w zakresie opodatkowania tzw. opłat reprograficznych. Strona tego sporu – Stowarzyszenie Artystów Wykonawców Utworów Muzycznych i Słowno-Muzycznych SAWP (dalej: SAWP) to jedna z wielu organizacji powołanych do zarządzania i ochrony powierzonych im praw autorskich.
Prawo autorskie w Polsce dopuszcza powielanie utworów na własny użytek bez zgody autora pod warunkiem rekompensaty z tego tytułu. Pobieraniem opłat w imieniu min. artystów, wykonawców i twórców zajmują się instytucje takie jak SAWP znane także pod pojęciem organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (dalej: OZZ). Podmioty te w imieniu artystów, wykonawców i twórców pobierają opłaty od producentów i importerów z tytułu sprzedaży urządzeń reprograficznych np. kserokopiarek, magnetofonów, które po potrąceniu wynagrodzenia za własną działalność, oddają pozostałą część osobom, które reprezentują. Pobierana opłata stanowi pewną formę zadośćuczynienia, ponieważ ma wynagrodzić artystom poniesione szkody z tytułu kopiowania utworów bez ich zgody. Prawo autorskie reguluje szczegółowe zasady pobierania opłat, wskazując podmioty zobowiązane do ich wnoszenia oraz ustalając wysokość opłat.
Przedmiotem niniejszego sporu okazała się słuszność opodatkowania VAT pobieranych przez instytucję opłat reprograficznych. Aby uzyskać odpowiedź na to pytanie, SAWP wystąpiła o interpretację indywidualną. Zdaniem SAWP dla transakcji tej nie należało naliczać podatku VAT, jednak fiskus uważał inaczej. Według niego obowiązkiem stowarzyszenia było powiększenie opłaty o podatek. Ostatecznie sprawą zajął się Trybunał Sprawiedliwości (dalej: TSUE) a spór sprowadził się do pytania, czy w przypadku gdy SAWP pobiera w imieniu artystów opłaty od producentów i importerów urządzeń reprograficznych to ma miejsce świadczenie usług przez wykonawców, artystów itd. na rzecz producentów i importerów sprzętu.
Aby odpowiedzieć na to pytanie TSUE przeanalizował warunki, jakie powinno spełniać opodatkowane świadczenie usług. Stwierdził, że nie nastąpił w tym przypadku stosunek prawny pomiędzy artystami i wykonawcami a producentami i importerami urządzeń. Ponadto, Trybunał wziął pod uwagę obligatoryjny charakter opłaty wynikający z prawa krajowego. Zdaniem Trybunału w przypadku obligatoryjności nie można mówić o świadczeniu wzajemnym między stronami. Kolejnym argumentem okazał się charakter transakcji. Płatność będąca przedmiotem sprawy stanowi rekompensatę dla artystów w zamian za szkody z tytułu kopiowania utworów bez ich zgody. Powyższe sprawiło, że Trybunał przychylił się do stanowiska SAWP i nie uznał opłaty za wynagrodzenie za świadczenie usługi.
Omawiany wyrok TSUE może być przydatny przy ocenie konsekwencji podatkowych dla opłat pobieranych przez inne organizacje zarządzania prawami autorskimi. Powyższe rozstrzygnięcie będzie kluczowe dla pozostałych instytucji w Polsce o podobnym profilu działalności, ale także dla tych funkcjonujących w innych państwach UE, ponieważ w wielu z nich obowiązują zbliżone regulacje.
W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Piotrem LISSEM:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
