Linkedin
Twitter
Facebook
Email
more
W artykule odpowiadamy na pytania:
- Czym są usługi doradcze w audycie?
- Jakie usługi doradcze mogą świadczyć audytorzy?
- Czym różnią się usługi doradcze od usług zapewniających?
Współczesne wyzwania związane z kierowaniem złożonymi procesami biznesowymi często wymagają od stojących na czele firm decydentów specjalistycznej wiedzy i szczególnych umiejętności. Jednym z kluczowych elementów niezbędnych do skutecznego zarządzania zachodzącymi w organizacji procesami jest regularne zdobywanie rzetelnych informacji, które – odpowiednio przeanalizowane – stanowią podstawę do skutecznego podejmowania decyzji, szczególnie w warunkach dużej zmienności otoczenia biznesowego, dynamicznego rozwoju technologii, globalizacji procesów gospodarczych oraz w czasach pełnych niepewności i ryzyka1.
Audytowe usługi doradcze (określane również jako usługi konsultacyjne) zgodnie z definicją Globalnych Standardów Audytu Wewnętrznego obejmują usługi za pośrednictwem których audytorzy udzielają porad interesariuszom organizacji nie dostarczając przy tym zapewnienia ani – co istotne – nie przejmując obowiązków zarządczych.
Charakter i zakres profesjonalnych usług doradczych świadczonych przez audytora lub biegłego rewidenta jest uzgadniany z danym przedsiębiorstwem jeszcze przed rozpoczęciem świadczenia usługi2.
Przykłady usług doradczych świadczonych przez ekspertów w zakresie audytu wewnętrznego
Zadania doradcze realizowane przez firmy audytorskie najczęściej obejmują:
- udzielanie podmiotom porad – np. w zakresie opracowywania i wdrażania lub aktualizacji wewnętrznych polityk, procesów czy systemów,
- przeprowadzanie analiz i ocen procesów oraz całych jednostek,
- udzielanie konsultacji z zakresu rachunkowości i zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie,
- usługi śledcze przeprowadzane w celu wykrycia wycieków danych lub nieprawidłowości operacyjnych i finansowych,
- prowadzenie szkoleń dla księgowych, personelu działów finansowych i kadry zarządczej,
- facylitację dyskusji.
Wachlarz usług doradczych jest jednak dużo szerszy i obejmuje także inne kompleksowe usługi:
- benchmarking,
- audyt due diligence,
- mapowanie procesów biznesowych,
- przegląd rozwoju systemu,
- projektowanie systemów pomiaru efektywności.
Sprawdź, jak możemy pomóc twojej firmie
Cele, zasady i zakres świadczenia audytowych usług doradczych
Audytorzy wbrew utartej opinii nie są jedynie specjalistami z zakresu badania sprawozdań finansowych – zakres ich ekspertyzy jest znacznie szerszy. Analizując sytuację jednostki przy okazji wykonywania zwyczajowych zadań mogą zauważyć potencjalne obszary ryzyka i z własnej inicjatywy zaproponować świadczenie usług doradczych lub dostarczać je bezpośrednio na prośbę przedstawicieli jednostki świadomych procesów wymagających uwagi eksperta. Charakter i zakres usług doradczych co do zasady jest przedmiotem uzgodnienia ze stroną zamawiającą usługi.
W odróżnieniu od usług zapewniających – w przypadku których cele i zakres zadań ustalane są w głównej mierze przez audytorów wewnętrznych – cele i zakres usług doradczych są najczęściej ustalane przez audytorów i przedstawicieli organizacji wspólnie.
Nadrzędną zasadą działalności doradczej audytorów wewnętrznych jest oferowana wartość (ang. value proposition). Jest to wymóg wynikający wprost z definicji audytu wewnętrznego, która wskazuje, że celem funkcji audytu wewnętrznego jest przysporzenie wartości i usprawnienie działalności operacyjnej organizacji3. Audytor wewnętrzny powinien odmówić wykonania usług doradczych które nie przysparzają organizacji wartości lub nie promują jej najlepszego interesu.
Audytorzy wewnętrzni powinni dążyć do dostosowania celów zadania do celów klienta – prawidłowe zdefiniowanie celów i zakresu zadania przed jego rozpoczęciem jest bowiem jednym z wyrazów zachowania należytej staranności zawodowej. Należyta staranność zawodowa wymaga także uwzględnienia przez audytora wewnętrznego kosztu realizacji usługi doradczej w odniesieniu do potencjalnych korzyści, jakie przynieść może wykonanie wspomnianego zadania4.
Usługi doradcze audytorów wewnętrznych są w poświęconej temu zagadnieniu literaturze dzielone na kilka głównych kategorii:
- formalne usługi doradcze – są to usługi wcześniej planowane, wykonywane zgodnie z umową w formie pisemnej;
- nieformalne usługi doradcze – czyli rutynowe czynności takie jak m.in.:
- udział w stałych komisjach,
- spotkania ad hoc,
- rutynowa wymiana informacji;
- specjalne usługi doradcze – do których zalicza się udział audytora w pracach zespołu fuzji i przejęć lub zespołu ds. konwersji systemów,
- awaryjne (pilne) usługi doradcze – takie jak niezaplanowana wcześniej doraźna działalność związana z:
- udziałem w pracach zespołu zawiązanego w celu przywrócenia lub utrzymania działalności po katastrofie lub innym nadzwyczajnym wydarzeniu,
- udziałem w pracach zespołu powołanego dla niesienia tymczasowej pomocy na specjalny wniosek czy w nietypowym terminie5.
Usługi doradcze a niezależność firmy audytorskiej
Zgodnie ze Standardami, od audytorów świadczących usługi doradcze oczekuje się zachowania obiektywizmu, czego głównym wyrazem jest niebranie odpowiedzialności za zarządzanie6. Oznacza to, że decyzje o wdrożeniu rekomendacji audytorów musi podjąć kierownictwo jednostki.
Zasady związane z zachowaniem niezależności i obiektywizmu są przy tym dla zadań doradczych nieco odmienne niż w przypadku usług zapewniających. Nie ma bowiem przeciwwskazań, by audytor wewnętrzny świadczył usługi doradcze w obszarze zadań, za które uprzednio ponosił odpowiedzialność, lub w przypadku których wykonywał wcześniej zadania zapewniające.
Co jednak ważne, jeśli firma lub ekspert świadczy usługi zapewniające w odstępie czasu krótszym niż rok po formalnym zaangażowaniu danego podmiotu w usługi doradcze na rzecz tego samego klienta, to niezależność i obiektywizm takiego audytora wewnętrznego mogą być ograniczone i niezbędne może okazać się podjęcie działań związanych z minimalizacją skutków tego ograniczenia.
Warto wiedzieć, że usługi zapewniające i usługi doradcze nie wykluczają się wzajemnie i nie wykluczają innych usług z zakresu audytu wewnętrznego. Zadanie audytorskie może nawet stanowić konsolidację zapewnienia i doradztwa. Nierzadko usługi doradcze są także pochodną świadczonych wcześniej usług zapewniających (i odwrotnie: zapewnienie często wynika też z usług doradczych). Audytorzy jednak co do zasady nie powinni podejmować się świadczenia usług doradczych tylko dlatego, że taka forma wsparcia pozwoli im uchylić się od wymagań, które miałyby zastosowanie do usług zapewniających, gdyby dany obszar został objęty zadaniem zapewniającym.
Końcowy efekt audytowych działań doradczych sprowadza się przede wszystkim do opracowania trafnych rekomendacji, które przyczynią się do usprawnienia funkcjonowania systemów zarządzania w organizacji. Obecnie audyt wewnętrzny coraz częściej jest więc ukierunkowany na rzeczowy konsulting, pozwalający na bieżąco sygnalizować decydentom zidentyfikowane ryzyka i pomagać im w zarządzaniu nimi.
1 Filipiak, B., Dylewski, M., Gorzałczyńska-Koczkodaj, M. (2011). Analiza finansowa budżetów jednostek samorzą¬du terytorialnego. Warszawa: Municipium, s. 9.
2 The Institute of Internal Auditors (2024), Globalne Standardy Audytu Wewnętrznego, s. 13.
3 The Institute of Internal Auditors (2024), Globalne Standardy Audytu Wewnętrznego, s. 10.
4 The Institute of Internal Auditors (2024), Globalne Standardy Audytu Wewnętrznego, s. 101-102.
5 The Institute of Internal Auditors (2018), Practice Advisories for Internal Audit, s. 5-7.
6 The Institute of Internal Auditors (2024), Globalne Standardy Audytu Wewnętrznego, s. 95.
