Nie każdy wydatek na nabycie nowych technologii umożliwi skorzystanie z ulgi
Ulga na zakup nowych technologii polega na możliwości zmniejszenia ustalonej podstawy opodatkowania o kolejne odliczenie, jakim są wydatki na nowe technologie (odliczenie to jest "dodatkowym" zmniejszeniem dochodu pomniejszonego już o odliczenia określone w art. 18 UPDOP lub art. 26 UPDOF). W uproszeniu, w myśl przepisów, podstawa opodatkowania może zostać obniżona o wydatki na nabycie nowej technologii poniesione w roku wprowadzenia jej do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych lub o przedpłaty (zadatki) dokonane w roku poprzedzającym rok wprowadzenia do ewidencji. Choć przepisy o uldze funkcjonują od 1 stycznia 2006 r. to ich stosowanie nadal budzi wątpliwości. W wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego (dalej: „NSA”) z dnia 10 listopada 2015 r., o sygn. akt II FSK 2345/13, przedmiotem sporu między podatnikiem (spółką akcyjną), a organami podatkowymi była możliwość zastosowania ulgi w przypadku dokonania częściowej zapłaty w roku poprzedzającym wprowadzenie nowej technologii do ewidencji.
NSA uznał, że zapłata części należności za zakup nowej technologii dokonana w roku poprzedzającym wprowadzenie jej do ewidencji nie daje prawa do skorzystania z ulgi na zakup nowych technologii. Możliwość taka dotyczy bowiem wyłącznie przedpłat i zadatków, których nie stanowi częściowa zapłata.
W poprzedzającym orzeczenie NSA wyroku pierwszej instancji (9 kwietnia 2013 r., sygn. akt I SA/Gl 1279/12), Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach , uznał, że zapłata części (bądź całości) należności za zakup nowej technologii w roku poprzedzającym rok, w którym podatnik wprowadził nową technologię do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie będzie podlegać odliczeniu. Jeżeli zatem Spółka nie dokonała przedpłaty czy zadatku, a jedynie uiściła część należności, nie będzie możliwe zastosowanie do niej art. 18b ust. 5 UPDOP.
Decydującym argumentem wpływającym na stanowisko NSA była wykładnia literalna przepisu. Ustawodawca w art. 18b ust. 1 UPDOP dopuścił możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania wydatków poniesionych przez podatnika na nabycie nowych technologii. Podstawą ustalenia kwoty odliczenia jest kwota poniesionych wydatków, w części w jakiej została zapłacona w roku podatkowym, w którym nową technologię wprowadzono do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z brzmieniem art. 18b ust. 5 UPDOP podatnik może również dokonać odliczenia wydatków, które zostały poczynione w roku poprzedzającym rok, w którym nowa technologia została wprowadzona do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w przypadku dokonywania przedpłat (zadatków) na poczet powyższych wydatków. Przedpłaty (zadatki) uznaje się w takiej sytuacji za poniesione w roku wprowadzenia nowej technologii do ewidencji.
Rozstrzygnięcie, o którym mowa powyżej, nie stanowi wyjątku; sądy administracyjne orzekały już w analogiczny sposób: przykładem jest chociażby wyrok NSA z dnia 24 czerwca 2015 r., o sygn. akt II FSK 1440/13, w którym uznano, że „gdyby ustawodawca miał na myśli poniesione wydatki na nową technologię w roku poprzedzającym rok, w którym wprowadzono tę technologię do ewidencji a nie wyłącznie przedpłaty (zadatki) to dałby temu adekwatny wyraz w ustawie.” W podobnym tonie orzekł również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 13 czerwca 2014 r., o sygn. akt I SA/Kr 702/14.
Przepisy regulujące możliwość skorzystania z ulgi na zakup nowych technologii są kolejnym przykładem niskiej jakości stanowionego w Polsce prawa. Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy wprowadzającej ulgę, miała ona służyć zwiększeniu nakładów na badania ze źródeł prywatnych, zmniejszeniu barier i stworzeniu zachęty podatkowej dla inwestycji polegającej na zakupie nowej technologii poprzez odliczenie od podstawy opodatkowania wydatków na jej zakup. Jednocześnie stworzono przepis, którego wykładnia językowa zdaje się wskazywać, że odliczeniu podlegają jedynie poniesione w roku poprzedzającym rok wprowadzenia nowych technologii do ewidencji przedpłaty (zadatki) związane z ich zakupem, natomiast zapłata całości lub części należności już nie. Literalne brzmienie przepisu zdaje się nie oddawać intencji prawodawcy. Biorąc pod uwagę fakt, że przepisy traktujące o ulgach podatkowych należy interpretować ściśle, to standardem powinna być wysoka jakość tworzonych regulacji, a nie dokonywanie niezamierzonych ograniczeń w stosowaniu ustanowionych preferencji.
Co istotne, z dniem 1 stycznia 2016 r. wejdzie w życie ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności (Dz. U. z 2015 r., poz. 1767), uchylająca art. 18b UPDOP. Zgodnie z treścią przepisów przejściowych podatnicy, którzy przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed dniem 1 stycznia 2016 r. nabyli prawo do odliczenia wydatków poniesionych na nabycie nowych technologii zachowują prawo do takiego odliczenia po dniu 31 grudnia 2015 r. Ponadto wraz z początkiem nowego roku zacznie obowiązywać uchwalony ww. ustawą art. 18d UPDOP. Przepis ustanawia nową ulgę na badania i rozwój. Analogiczne zmiany dotyczą UPDOF.
Ulga wspierać będzie wytwarzanie nowych technologii, ale już nie ich nabywanie. Zgodnie z treścią art. 18d UPDOP (art. 26e UPDOF) możliwe będzie odliczenie od podstawy opodatkowania wybranych kosztów uzyskania przychodów poniesionych przez podatnika na działalność badawczo-rozwojową (dalej: „koszty kwalifikowane”). Ustawodawca nie uzależnił odliczenia wydatków od ujęcia efektu prac badawczo-rozwojowych w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, lecz od ich poniesienia przez podatnika oraz uznania za koszty uzyskania przychodów. Nowy przepis określa również limity wydatków podlegających odliczeniu, a także kategorie kosztów, które będą mogły zostać odliczone, wśród których znajdują się m.in. wydatki na nabycie materiałów i surowców, ekspertyz, opinii oraz usług doradczych. Podatnik będzie mógł odliczyć koszty kwalifikowane w zeznaniu za rok podatkowy, w którym koszty zostaną poniesione, a przypadku poniesienia straty lub dochodu niższego od kwoty przysługujących odliczeń, w zeznaniach za koleje trzy lata podatkowe.
