Miesięczny termin, obowiązujący w latach 2007-2008, na złożenie zgłoszenia o prawie do ulgi w podatku od spadków i darowizn, jest niezgodny z Konstytucją
W wyroku z dnia 4 czerwca 2013 r. Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. P 43/11 (zwany dalej: „TK”) orzekł, że art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., w zakresie, w jakim przewiduje miesięczny termin złożenia zgłoszenia nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jest niezgodny z wywiedzioną z art. 2 Konstytucji zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa.
W myśl art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadku i darowizn, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca [obecnie termin ten wynosi 6 miesięcy] od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
TK zajął się powyższą kwestią na wniosek WSA w Krakowie (postanowienie z dnia 12 maja 2011 r. o sygn. akt I SA/Kr 38/11). WSA miał wątpliwości co do zgodności ww. przepisów z Konstytucją, ze względu na częste opóźnienia sądów powszechnych w przesyłaniu odpisów postanowień z klauzulami prawomocności, co w konsekwencji uniemożliwiało podatnikom składanie w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia w przedmiocie nabycia spadku stosownych, druków informujących urząd skarbowy o nabyciu spadku objętego zwolnieniem podatkowym. Sąd zatem powziął wątpliwości, co do tego czy tak krótki termin zgłoszenia nabycia majątku w drodze dziedziczenia nie narusza konstytucyjnej zasady zaufania do państwa prawa i jego organów.
TK orzekł niejednogłośnie, że „zakwestionowany przepis gwarantował pozorną ochronę jednostki i stanowił niewykonalną konstrukcję normatywną. Za taką Trybunał uznał mechanizm prawny, którego elementami były krótki termin o charakterze materialnym, uzależniony od czynności procesowych stron, początek biegu tegoż terminu, zróżnicowana praktyka stosowania pieczęci o nadaniu klauzuli prawomocności oraz zróżnicowana praktyka organów administracji w zakresie wymogu udokumentowania dnia powstania obowiązku podatkowego”.
Powyższy wyrok TK jest korzystny dla podatników. Delegalizuje on bowiem miesięczny termin wskazany w przepisie art. 4a ustawy o spadkach i darowiznach obowiązujący w latach 2007 i 2008. Dlatego też, podatnicy którzy nie skorzystali ze zwolnienia ze względu na niedotrzymanie terminu, mogą wznowić postępowanie wymiarowe organu podatkowego i odzyskać zapłacony podatek. Wniosek o wznowienie postępowania wymiarowego należy złożyć w ciągu miesiąca od dnia wejścia w życie wyroku TK (wyrok TK wchodzi w życie z dniem ogłoszenia go w Dzienniku Ustaw). Jeżeli postępowanie zakończyło się na etapie postępowania sądowego, to wniosek o wznowienie tego postępowania należy złożyć w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie wyroku TK.
W przypadku dodatkowych pytań lub potrzeby przedyskutowania wpływu powyższych informacji na Państwa działalność biznesową zachęcamy do kontaktu.
Zespół RSM Poland
