Artykuł został opublikowany w Dzienniku Gazecie Prawnej 28 maja 2013
Ulgi dla wybranych, jak program Mieszkanie dla Młodych, zastąpią te dla wszystkich - jak zwrot VAT za materiały budowlane. Państwo zarobi na tym 400 mln zł rocznie
Jak zauważa dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy z kancelarii Initium, szacowane koszty budżetowe ogłoszonego z wielką pompą planu Mieszkanie dla Młodych (MdM) to ok. 0,6 mld zł rocznie. Z kolei zwrot VAT za materiały budowlane kosztuje ponad 1 mld zł rocznie. Państwo zyska więc per saldo 400 mln zł, a stracą obywatele, którzy nie odzyskają VAT. Co prawda Ministerstwo Finansów chce też zachęcić do oszczędzania na mieszkania i domy, zwalniając z PIT (podatku Belki) odsetki od gromadzonych na ten cel oszczędności, ale szacuje, że koszt tej zmiany będzie nieznaczny – wyniesie 22 mln zł rocznie.
Pomoc dla nielicznych
Eksperci są zgodni: ulga dla wszystkich (zwrot VAT) zostanie zastąpiona rozwiązaniami dla nielicznych (zwłaszcza jeśli chodzi o MdM), z czego będzie się mogło najbardziej ucieszyć państwo (bo jego dochody wzrosną).
– Instytucja zwrotu części VAT jest rekompensatą za podwyżkę stawki tego podatku na materiały budowlane, która nastąpiła wraz z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, ma więc charakter otwarty, powszechny – przypomina Dariusz M. Malinowski, doradca podatkowy. Dodaje, że wprowadzenie programów preferencyjnych dla określonych grup podatników (Mieszkanie dla Młodych) to zupełnie inne rozwiązanie. – Jeżeli rząd zrealizuje swój pomysł, to – powiedzmy sobie szczerze – po prostu zlikwiduje zwrot VAT i ograniczy w znaczący sposób dużej części osób możliwość budowania domów i modernizowania mieszkań – stwierdza. Adam Stanach z Tax-US Podatki Doradztwo Zbigniew Błaszczyk również uważa, że program MdM nie zastąpi realnie ulgi w postaci zwrotu VAT na materiały budowlane.
– Nowy program kierowany jest do wąskiego grona odbiorców, podczas gdy o zwrot podatku od towarów i usług może ubiegać się każdy – mówi. Zwraca też uwagę, że program MdM ma mieć zastosowanie do mieszkań kupowanych na rynku pierwotnym, co również w znaczny sposób zawęża grono potencjalnych beneficjentów, szczególnie w aktualnej sytuacji, gdy o kredyt hipoteczny zwykłemu Kowalskiemu jest bardzo trudno, a mało kto kupuje nowe mieszkanie za gotówkę.
– Koszty społeczne proponowanej zmiany mogą zatem okazać się bardzo poważne, gdyż w przypadku wielu podatników radykalnie zwiększą się wydatki na remont mieszkania czy budowę domu – uważa Adam Stanach. – Zastępowanie zwrotu VAT na materiały budowlane programem MdM z punktu widzenia podatników nie ma więc sensu – podsumowuje.
Dariusz M. Malinowski zwraca z kolei uwagę, że biorąc pod uwagę malejącą siłę nabywczą obywateli, czyli po prostu ubożenie społeczeństwa, efekt zmian w ulgach budowlano-mieszkaniowych może być odwrotny do zakładanego. Do budżetu nie wpłynie wiele więcej pieniędzy z VAT, a dodatkowo pogorszy się trudna sytuacja branży budowlanej.
– W dobie kryzysu rozumny prawodawca powinien stymulować – poprzez odpowiednieprzepisy – ożywienie gospodarki, a nie dodatkowo ją dławić – kończy ekspert.
Piotr Liss z RSM Poland KZWS dodaje, że kwoty z tytułu zwrotów VAT są dla indywidualnych inwestorów znaczne. Program MdM jest zaś rozłożony na wiele lat i efektywna wysokość pomocy będzie znikoma w porównaniu z pomocą, jaką zapewniają aktualne rozwiązania.
Likwidacja to nierówność
Jak wynika z danych GUS, w Polsce od lat utrzymuje się przewaga budownictwa indywidualnego nad tym realizowanym przez podmioty gospodarcze, tj. deweloperów czy spółdzielnie. Budownictwo indywidualne w znacznej części realizowane jest z kolei systemem gospodarczym, a więc własnymi siłami inwestorów, czy przy pomocy rodziny. Zwrot z urzędu skarbowego związany z zakupem materiałów budowlanych pozwala odzyskać część nakładów. To także realna pomoc dla osób wykańczających nowe mieszkania i remontujących swoje nieruchomości.
– Ta swoista ulga dotyczy relatywnie szerokiej rzeszy podatników, nawet takich, którzy korzystają z nieruchomości na podstawie umów najmu lub dzierżawy, a nie są ich właścicielami. I to jest cenne – komentuje Krzysztof Biernacki.
Każdego roku zwrot części VAT otrzymuje prawie pół miliona podatników. Obecnie odzyskać można do 32 755 zł – w przypadku inwestycji wymagających pozwolenia na budowę i 14 038 zł – chodzi o remont.
– W przypadku osób remontujących czy budujących systemem gospodarczym każda zaoszczędzona złotówka ma znaczenie – podkreśla Piotr Liss.
Ekspert zwraca uwagę, że likwidacja zwrotu VAT spowoduje nierówność podatkową między osobami budującymi i remontującymi samodzielnie a tymi, którzy korzystają z usług firm budowlanych. W pierwszym przypadku podatnicy będą nabywali materiały obłożone 23-proc. stawką podatku, którego w żaden sposób nie odzyskają. – W drugim z kolei firma budowlana wystawi fakturę z 8-proc. VAT, odzyskując jednocześnie nadwyżkę podatku naliczonego nad należnym – mówi Piotr Liss.
Środki w kryzysie
Warto przypomnieć, że stosowanie ustawy z 29 sierpnia 2005 r. o zwrocie osobom fizycznym niektórych wydatków związanych z budownictwem mieszkaniowym (Dz.U. nr 177, poz. 1468 z późn. zm.), która pierwotnie miała obowiązywać jedynie przez dwa lata, od 1 stycznia 2008 r. zostało przedłużone bezterminowo. Piotr Liss uważa więc, że obecnie powody likwidacji, czy jak ładnie mówi MF wygaśnięcia zwrotu VAT, są jedynie fiskalne.
Opini udzielał m.in.
Piotr LISS
TAX Partner, Doradca podatkowy nr 10 240