Nowe przepisy VAT dotyczące reverse charge i odpowiedzialności solidarnej
W dniu 28 sierpnia 2013 r. Prezydent RP, Bronisław Komorowski, podpisał Ustawę z dnia 26 lipca 2013 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Głównym celem wprowadzenia zmian nie tylko w Ustawie o podatku od towarów i usług (dalej UPTU), ale także Ordynacji podatkowej (dalej: OP), jest zahamowanie negatywnych zjawisk wyłudzania podatku VAT przy obrocie tzw. towarami wrażliwymi. Poniżej chcielibyśmy przedstawić Państwu najważniejsze zmiany, które wejdą w życie już od 1 października 2013 r.
Odpowiedzialność solidarna w UPTU
Nowelizacja wprowadza zupełnie nowe pojęcie, jakim jest odpowiedzialność solidarna nabywcy. Dotyczyć ona będzie tzw. towarów wrażliwych, określonych w nowym załączniku nr 13 do UPTU (wyroby stalowe, paliwa, nieobrobione złoto). Poprzez dodanie do UPTU oddzielnego działu Xa, zatytułowanego Odpowiedzialność podatkowa nabywcy w szczególnych przypadkach, wprowadzono rozwiązanie zaczerpnięte z Dyrektywy 2006/112/WE, które funkcjonuje także w innych krajach Unii Europejskiej. Stosownie do tych regulacji, od początku października, nabywca będzie odpowiadał za zaległości zbywcy towarów w części podatku VAT proporcjonalnie przypadającej na dostawę dokonaną na jego rzecz, jeśli:
1. wartość netto towarów (wyroby stalowe, paliwa, nieobrobione złoto) nabywanych od jednego dostawcy przekroczy w ciągu miesiąca 50 000 zł oraz
2. nabywca w momencie dostawy wiedział lub miał powody przypuszczać, że kwota podatku VAT od tej dostawy, w całości lub w części, nie zostanie wpłacona na rachunek urzędu skarbowego.
Przesłanką do przypuszczeń są choćby sytuacje, gdy warunki dokonania dostawy odbiegają od zwykle występujących okoliczności lub warunków w sprzedaży tych towarów. Ustawodawca w treści przepisów wskazał, iż do takich sytuacji należy w szczególności niższa cena za dostarczone towary w porównaniu do ich wartości rynkowej, która nie została uzasadniona ekonomicznie.
Okoliczności uznania, że warunki dostawy odbiegają od zwykle występujących, są nieostre i bardzo ogólne, czego skutkiem niewątpliwie będą spory z organami skarbowymi. Należy także wskazać, iż powyższa zasada nie będzie miała zastosowania:
1. w stosunku do dostaw następujących towarów: benzyn silnikowych, olejów napędowych, gazów przeznaczonych do napędu silników spalinowych, jeśli:
a. nabycie będzie miało miejsce na stacjach paliw lub stacjach gazu płynnego, do napędu pojazdów ze standardowymi zbiornikami;
b. dostawa została dokonana przez podatnika dostarczającego gaz przewodowy za pośrednictwem własnych sieci przesyłowych lub dystrybucyjnych;
2. jeżeli zaległość podatkowa nie powstała na skutek nierzetelnego rozliczenia podatku przez zbywcę w celu uzyskania korzyści majątkowej;
3. do sprzedawców wymienionych w wykazie podmiotów dokonujących dostawy towarów wrażliwych prowadzonego przez Ministra Finansów (na dzień dostawy), którzy złożyli kaucję gwarancyjną, a wysokość tej kaucji wynosi co najmniej jedną piątą podatku należnego od sprzedaży towarów wrażliwych w danym miesiącu lub 3 mln zł.
Wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności zmusi nabywców do zachowania większej ostrożności przy wyborze kontrahentów i jednocześnie pomoże organom skarbowym w walce z nieuczciwymi podatnikami. Zagadką pozostaje jednak fakt, że ww. rozwiązaniem nadal nie objęto np. dostaw sprzętu RTV i IT, który jest obecnie chętnie wykorzystywany przez oszustów w tzw. karuzelach podatkowych.
Kaucja gwarancyjna
Rejestr podmiotów, które złożyły kaucję gwarancyjną, jest również nowością. Kaucja ta będzie formą zabezpieczenia zapłaty podatku w związku z dokonywaniem dostaw produktów wrażliwych. Może być złożona terminowo lub bezterminowo, jednak nie dłużej niż na 12 miesięcy. Złożenie kaucji gwarancyjnej wyłącza odpowiedzialność solidarną nabywcy towaru, w przypadku zaległości podatkowych zbywcy.
Jednak nie wszystkie podmioty zajmujące się obrotem tzw. produktami wrażliwymi będą mogły zostać wpisane do rejestru. Warunkiem będzie brak zaległości podatkowych w związku z dostawami wskazanych towarów.
Odpowiedzialność solidarna w OP
Wprowadzenie nowego działu do UPTU pociągnęło za sobą konieczność znowelizowania przez Ustawodawcę także przepisów OP. Zgodnie z art. 2 podpisanego przez prezydenta aktu prawnego w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 33b w pkt 2 kropkę zastępuje się średnikiem i dodaje się pkt 3 w brzmieniu:
„3) Przepis art. 33 stosuje się odpowiednio do zabezpieczenia na majątku [przyp. autora]: podatnika, o którym mowa w art. 117b, po doręczeniu mu decyzji orzekającej o odpowiedzialności podatkowej za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego na jego rzecz dostawy towarów, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie nie zostanie przez dostawcę wykonane, a w szczególności gdy dostawca trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję; decyzja o zabezpieczeniu wygasa, gdy egzekucja z majątku dostawcy okazała się w całości albo w części bezskuteczna.”;
2) po art. 117a dodaje się art. 117b w brzmieniu:
„Art. 117b. § 1. Podatnik, o którym mowa w art. 105a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od to-warów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.), odpowiada solidarnie całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe podmiotu dokonującego na jego rzecz dostawy towarów w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o podatku od towarów i usług.
§ 2. Zakres odpowiedzialności podatkowej nie obejmuje należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1, 3 i 4 oraz odsetek za zwłokę powstałych przed dniem wydania decyzji o tej odpowiedzialności.”;
3) w art. 118 § 1 otrzymuje brzmienie:
„§ 1. Nie można wydać decyzji o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym powstała zaległość podatkowa, upłynęło 5 lat, a w przypadku, o którym mowa w art. 117b § 1 – jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym miała miejsce dostawa towarów, upłynęły 3 lata.”;
4) w art. 133 § 1 otrzymuje brzmienie:
,,§ 1. Stroną w postępowaniu podatkowym jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoba trzecia, o której mowa w art. 110–117b, która z uwagi na swój interes prawny żąda czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.”.
Powyższe przepisy regulują kwestię możliwości dokonania zabezpieczenia zobowiązania podatkowego na majątku podatnika, odpowiedzialności solidarnej ze zbywcą za powstałe zobowiązanie podatkowe, przedawnienia zobowiązania oraz nadania nabywcy statusu podmiotu strony w postępowaniu podatkowym.
Mechanizm odwrotnego obciążenia
Wyroby stalowe, niebezpieczne odpady zawierające metal, odpady z papieru i tektury, a także odpady i surowce wtórne zostały objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia. Oznacza to, że rozliczenie podatku z tytułu transakcji tymi towarami będzie należało do obowiązku nabywcy, a nie dostawcy.
Celem wprowadzenia tej zmiany jest zmniejszenie, a nawet zlikwidowanie procederu wyłudzania VAT. Wprowadzenie tego mechanizmu pozwoli na przywrócenie na rynku wyrobów stalowych uczciwej konkurencji, zakłóconej przez obniżanie cen towarów o wartość podatku VAT przez nieuczciwych podatników.
Obowiązek składania deklaracji miesięcznych przez dostawców produktów wrażliwych
Nowelizacja wprowadza ograniczenia możliwości rozliczania VAT w deklaracjach kwartalnych. Takiej możliwości zostali pozbawieni podatnicy, którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go czterech kwartałach dokonali dostawy towarów wrażliwych (wyroby stalowe, paliwa, nieobrobione złoto) a wartość netto w miesiącu w tym okresie przekroczyła 50 000 zł lub 1% wartości netto całej sprzedaży.
Wprowadzone przepisy mają na celu, podobnie jak solidarna odpowiedzialność i mechanizm odwrotnego obciążenia, ograniczenie procederu wyłudzania VAT. Miesięczne okresy składania deklaracji powodują częstsze rozliczenia oraz wpłaty podatku VAT na rachunek urzędu skarbowego i dzięki temu możliwość bieżącej i zdecydowanie szybszej kontroli wypełniania obowiązku przez podatników, jakim jest uiszczanie podatku VAT.
Dostawa produktów spożywczych na cele organizacji charytatywnych
Nowelizacja zakłada też liberalizację warunków skorzystania ze zwolnienia w przypadku dostawy towarów na cele organizacji charytatywnych. Ze zwolnienia tego będzie można skorzystać, gdy:
1. podatnik dokona dostaw produktów spożywczych na rzecz organizacji pożytku publicznego; nowelizacja nie wskazu-je w tym zakresie grupy podmiotów mogących korzystać ze zwolnienia – dotychczas do tego byli upoważnieni tylko producenci;
2. dokonujący dostawy będzie posiadał dokumentację potwierdzającą dokonanie dostaw, pozwalającą na określenie przeznaczenia otrzymanych towarów przez organizację pożytku publicznego;
3. otrzymane towary zostały wykorzystane wyłącznie na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację.
Jeżeli przekazane towary wykorzystane zostaną w innym celu, odpowiedzialność podatkową za to ponosić będzie organizacja charytatywna (która będzie musiała zapłacić podatek, ewentualnie wraz z odsetkami).
W przypadku dodatkowych pytań lub potrzeby przedyskutowania wpływu powyższych informacji na Państwa działalność biznesową zachęcamy do kontaktu.
Zespół RSM Poland
W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt z naszym ekspertem Przemysławem Powierzą:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
