Usługi atestacyjne i inne usługi biegłego rewidenta: na czym polegają i kiedy należy z nich korzystać?

W artykule odpowiadamy na pytania:

• Co to są usługi atestacyjne?
• Czy badanie sprawozdania finansowego jest usługą atestacyjną?
• Jakie są najpopularniejsze usługi atestacyjne zlecane biegłym rewidentom przez firmy?

W dzisiejszym otoczeniu gospodarczym biegli rewidenci odgrywają istotną rolę w zapewnianiu wiarygodności i transparentności danych, odpowiadając na rosnące oczekiwania rynku i lokalnych oraz międzynarodowych regulatorów. Zapotrzebowanie na świadczone przez profesjonalnych audytorów specjalistyczne usługi atestacyjne systematycznie się zwiększa przede wszystkim dlatego, że stanowią one jeden z kluczowych sposobów na potwierdzenie jakości oraz rzetelności prezentowanych przez podmioty informacji finansowych i niefinansowych.

Jakie czynności obejmują usługi atestacyjne?

Usługi atestacyjne obejmują szeroką gamę świadczeń o różnym zakresie. Są to:

• czynności rewizji finansowej,
• usługi atestacyjne inne niż czynności rewizji finansowej (usługi niezastrzeżone do wykonywania wyłącznie przez biegłych rewidentów),
• usługi pokrewne.

Zgodnie z ustawą o biegłych rewidentach, firmach audytorskich  oraz nadzorze publicznym, usługi atestacyjne, które stanowią usługi w zakresie rewizji finansowej i które mogą być w związku z tym świadczone wyłącznie przez biegłego rewidenta, to:

• badanie sprawozdania finansowego,
• przeglądy sprawozdań finansowych,
• inne usługi atestacyjne określone przepisami prawa, zastrzeżone dla biegłego rewidenta.¹

Które usługi mogą być wykonywane wyłącznie przez biegłych rewidentów?

Usługi atestacyjne zastrzeżone dla niezależnego biegłego rewidenta mają na celu uwiarygodnienie m.in. informacji finansowych, informacji niefinansowych, systemów oraz procesów. Audytor, w oparciu o dowody uzyskane w trakcie wykonywania procedur, sporządza ocenę, którą zawiera następnie w sprawozdaniu z wykonanej usługi².

Wspomnianymi innymi usługami atestacyjnymi biegłego rewidenta mogą być m.in.:

• badanie rachunkowości oraz działalności spółek z ograniczoną odpowiedzialnością³,
• badanie planu przekształcenia spółki⁴,
• audyty projektów i programów unijnych w zakresie, w jakim są one zastrzeżone wyłącznie dla osób posiadających kwalifikacje biegłego rewidenta.

Jak inne usługi atestacyjne i usługi pokrewne regulowane są przez Krajowe Standardy Usług Atestacyjnych? 

Usługi atestacyjne inne niż badania i przeglądy historycznych informacji finansowych to także usługi świadczone w oparciu o Krajowe Standardy Usług Atestacyjnych (KSUA) 3000 (Z) Usługi atestacyjne inne niż badania lub przeglądy historycznych informacji finansowych.

Jednymi z najpopularniejszych usług atestacyjnych wykonywanych przez biegłych w ramach KSUA są usługi świadczone zgodne z regulacjami:

• KSUA 3400 Sprawdzanie prospektywnych informacji finansowych,
• KSUA 3402 Raporty atestacyjne na temat kontroli w organizacji usługowej.

Usługi atestacyjne inne niż czynności rewizji finansowej zostały określone w ramach art. 136 § 2 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym i mogą być wykonywane tylko po przeprowadzeniu przez komitet audytu odpowiedniej oceny zagrożeń i zabezpieczeń niezależności⁵. 

Usługi atestacyjne inne niż czynności rewizji finansowej obejmują m.in.:

• przeprowadzenie due dilligence w zakresie kondycji ekonomiczno-finansowej organizacji,
• weryfikację pakietów konsolidacyjnych,
• potwierdzanie spełnienia warunków zawartych umów kredytowych lub innych umów związanych z finansowaniem, wykonywane na podstawie analizy informacji finansowych pochodzących ze zbadanych przez daną firmę audytorską sprawozdań finansowych lub ze śródrocznych sprawozdań finansowych,
• usługi atestacyjne w zakresie sprawozdawczości dotyczącej ładu korporacyjnego, zarządzania ryzykiem oraz społecznej odpowiedzialności biznesu⁶. 

Do usług atestacyjnych należą także usługi pokrewne, które polegają na przeprowadzeniu uzgodnionych procedur, dla których określono cel, zakres prac i sposób ich wykonania. Opis przeprowadzonych procedur (oraz ich wynik) jest następnie zamieszczany w raporcie z wykonania usługi⁷.

Warto zaznaczyć, że w ramach usługi uzgodnionych procedur audytor nie przedstawia opinii, a sama usługa nie obejmuje także uzyskania przez klienta żadnego zapewnienia. Raport zawiera natomiast zebrane przez audytora ustalenia dotyczące informacji finansowych podmiotu i – należy o tym pamiętać – nie jest udostępniany publicznie. Zarówno procedury objęte raportem, jak i podmioty upoważnione do poznania jego treści, są ustalane w tym przypadku indywidualnie przez jednostkę oraz audytora. 

Zakres niektórych usług pokrewnych określany jest przez Krajowe Standardy Usług Pokrewnych (KSUP). Mogą być to m.in.:

• Krajowy Standard Usług Pokrewnych (KSUP) 4400 (Z) Usługi wykonania uzgodnionych procedur dotyczących informacji finansowych,
• Krajowy Standard Usług Pokrewnych (KSUP) 4401 Uzgodnione procedury wykonywane w związku z transakcjami papierami wartościowymi wymagającymi sporządzenia prospektu,
• Krajowy Standard Usług Pokrewnych (KSUP) 4410 (Z) Usługi kompilacji.

Kiedy warto zwrócić się o pomoc do biegłego rewidenta?

Audytorzy wspierają firmy przy realizacji wielu projektów, ale, co istotne, przepisy przewidują także zakres usług, których świadczenie na rzecz badanej jednostki zostało biegłym rewidentom zabronione. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014, biegłemu rewidentowi zabrania się świadczenia takich usług jak m.in.:

• niektóre usługi podatkowe,
• usługi obejmujące jakikolwiek udział w zarządzaniu lub w procesie decyzyjnym badanej jednostki,
• prowadzenie księgowości oraz sporządzanie dokumentacji księgowej i sprawozdań finansowych,
• niektóre usługi prawne,
• usługi z zakresu opracowywania i wdrażania procedur kontroli wewnętrznej lub procedur zarządzania ryzykiem związanych z przygotowywaniem lub kontrolowaniem informacji finansowych lub opracowywaniem i wdrażaniem technologicznych systemów dotyczących informacji finansowej,
• usługi związane z funkcją audytu wewnętrznego badanej jednostki⁸. 

W przypadku potrzeby lub chęci skorzystania z usług atestacyjnych biegłego rewidenta warto jednak od razu zwrócić się do doświadczonych i wykwalifikowanych specjalistów. Profesjonalne wsparcie ekspertów z obszaru międzynarodowych standardów rewizji finansowej i atestacji pozwala uzyskać pewność, że proces przebiegnie sprawnie i zgodnie z obowiązującymi wymogami.

¹Art. 2 pkt 7 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

²Art. 2 pkt 5 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

³Art. 223 ustawy kodeks spółek handlowych.

⁴Art. 559 § 1 ustawy kodeks spółek handlowych.

⁵Art. 136 § 3 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

⁶Art. 136 § 2 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

⁷Art. 2 pkt 6 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym.

⁸Art. 5 ust. 1 akapit 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych jednostek interesu publicznego, uchylające decyzję Komisji 2005/909/WE.