Co się zmieniło w VAT 1 lipca 2011 roku

Artykuł został opublikowany na łamach gazety Rzeczpospolita 5 lipca 2011

• 1 lipca wchodzą w życie kolejne zmiany w VAT

• Co się zmienia w VAT od 1 lipca

• 40 zmian w VAT w pół roku

1 lipca 2011 r. zaczęło obowiązywać rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiające środki wykonawcze do Dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – stosowane wprost, nie wymagające implementacji, stanowiące bezpośrednio źródło prawa w każdym państwie członkowskim UE. Tego samego dnia weszła w życie nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług.

Przedstawiamy w skrócie najważniejsze zmiany.

PODATNICY – STATUS ORAZ IDENTYFIKACJA

Rolnicy ryczałtowi, podatnicy zwolnieni (zarejestrowani i niezarejestrowani) oraz osoby prawne niebędące podatnikami zachowują swój status nawet wtedy, gdy zmuszeni są do rejestracji dla potrzeb rozliczenia wyłącznie importu usług lub usług świadczonych w innym kraju członkowskim UE, dla których podatnikiem jest usługobiorca.

Miejsce świadczenia usług

Miejscem siedziby działalności gospodarczej podatnika jest miejsce, w którym wykonywane są funkcje naczelnego zarządu     przedsiębiorstwa – czyli: - miejsce, w którym zapadają istotne decyzje dotyczące ogólnego zarządzania przedsiębiorstwem (najważniejsze kryterium), -  adres zarejestrowanej siedziby przedsiębiorstwa, - miejsce posiedzeń zarządu przedsiębiorstwa.

Miejsca siedziby działalności NIE uzasadnia wyłącznie adres pocztowy.

Stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej – dowolne, inne niż miejsce siedziby działalności miejsce, które charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego umożliwiającą odbiór i wykorzystanie nabywanych usług na potrzeby tego stałego miejsca prowadzenia działalności oraz świadczenie usług z tego stałego miejsca.

Stałe miejsce zamieszkania osoby fizycznej (podatnika/niepodatnika) to adres zarejestrowany w krajowej ewidencji ludności lub innym urzędowym rejestrze, lub adres zgłoszony w urzędzie skarbowym – chyba że takie zgłoszenie nie odzwierciedla rzeczywistości (i są na to dowody).

Zwykłe miejsce pobytu danej osoby (podatnika/niepodatnika) to miejsce, w którym ta osoba zazwyczaj mieszka, ze względu na powiązania osobiste (kryterium priorytetowe) i zawodowe.

Także dla celów rozstrzygania o obowiązku opodatkowania sprzedaży albo nabycia (importu) usług status podatnika ustala się przede wszystkim w oparciu o obiektywne kryteria podmiotowo-przedmiotowe.

Weryfikacja statusu podatnika

- po otrzymaniu numeru VAT od usługobiorcy: potwierdzenie ważności numeru ORAZ nazwiska/nazwy i adresu przypisanych do tego numeru (na zasadach przewidzianych w rozporządzeniu 904/2010),

- w przypadku złożenia wniosku o nadanie numeru przez usługobiorcę: dowolny dowód potwierdzający status podatnika (weryfikacja w zakresie rzetelności danych przekazanych przez usługobiorcę za pomocą zwykłych handlowych środków bezpieczeństwa),

- brak przekazania numeru przez usługobiorcę z siedzibą / miejscem zamieszkania na terenie UE jest jednoznaczny  ze stwierdzeniem statusu niepodatnika,

- status podatników spoza UE: za pomocą zaświadczenia używanego do celów zwrotu VAT w UE albo po otrzymaniu informacji od usługobiorcy o numerze identyfikacyjnym i weryfikacji w zakresie rzetelności danych przekazanych przez usługobiorcę za pomocą zwykłych handlowych środków bezpieczeństwa.

Ustalanie stałego miejsca prowadzenia działalności – kryteria

- charakter i zastosowanie świadczonej usługi (powinny wskazywać na przeznaczenie dla/wykorzystanie przez stałe miejsce prowadzenia działalności),

- umowa, zamówienie i numer identyfikacyjny VAT wskazujący jednoznacznie na stałe miejsce prowadzenia działalności – jako miejsce odbioru usługi,

- w razie braku możliwości ustalenia takiego miejsca na podstawie ww. kryteriów miejscem świadczenia jest miejsce siedziby/zamieszkania nabywcy.

W zakresie ustalania miejsca świadczenia przy świadczeniu usług uwzględnia się wyłącznie okoliczności występujące w momencie zajścia zdarzenia powodującego powstanie obowiązku podatkowego. Wszelkie inne (późniejsze) zmiany i nowe okoliczności są bez znaczenia.

Świadczenie usług ze stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy to miejsce charakteryzuje się wystarczającą stałością oraz odpowiednią strukturą w zakresie zaplecza personalnego i technicznego by umożliwić mu dokonanie dostawy towarów lub świadczenie usług, w których uczestniczy.

W razie uczestniczenia w transakcjach wewnątrzwspólnotowych (dostawach towarów, nabyciach i świadczenia usług) nabywcy towarów lub usług są zobowiązani przekazać numer identyfikacyjny VAT swoim dostawcom niezwłocznie po jego uzyskaniu.

METODY ROZLICZANIA PODATKU

Rozporządzenie wprowadza jednolite zasady stosowania limitu dla dostaw wysyłkowych – zgodnie z tą zasadą opodatkowaniu w państwie docelowym wysyłki podlega zarówno dostawa, która powoduje przekroczenie limitu, jak i każda kolejna dostawa.

Na prawo do opodatkowania WNT w państwie zakończenia transportu albo wysyłki towaru nie ma wpływu kwalifikacja dostawy (jako WDT lub jako dostawy krajowej) w państwie pierwotnego dokonania WDT. Wszelkie wątpliwości związane z charakterem dostawy w państwie rozpoczęcia transportu albo wysyłki towaru rozstrzyga tylko to państwo, we własnym zakresie.

Usługi rozliczane w zależności od ich przeznaczenia na cele działalności gospodarczej lub na cele prywatne mają być opodatkowywane jednolicie, wyłącznie w jednym państwie. W tym celu:

- jeżeli usługi przeznaczone są w całości do użytku prywatnego nabywcy lub jego personelu, takiego nabywcę traktuje się jak niepodatnika,

- jeżeli jedna i ta sama usługa jest przeznaczona jednocześnie do użytku prywatnego nabywcy lub jego personelu oraz do celów działalności gospodarczej, jej miejscem opodatkowania jest kraj siedziby/miejsca zamieszkania nabywcy, ale pod warunkiem braku nadużyć.

Gdy usługodawca nie ma innych informacji, może uznać, że usługa jest przeznaczona do celów działalności gospodarczej,  jeżeli usługobiorca przekazał mu swój indywidualny numer identyfikacyjny VAT.

Procedura uproszczona dla podmiotów zagranicznych świadczących usługi międzynarodowego okazjonalnego przewozu drogowego osób:

Procedura ta dotyczy podatników świadczących wyłącznie usługi międzynarodowego przewozu drogowego, polegającego na okazjonalnym przewozie osób autobusami zarejestrowanymi na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, posiadających siedzibę działalności gospodarczej lub stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, z którego świadczą te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - posiadających stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju.

Po uproszczonej rejestracji podatnik będzie obowiązany składać drogą elektroniczną do urzędu skarbowego deklaracje  podatkowe za okresy kwartalne, zawierające:

- numer identyfikacyjny nadany przez naczelnika urzędu skarbowego,

- numer rejestracyjny autobusu, liczbę przewożonych osób i wartość świadczonych tym autobusem na terytorium  kraju usług bez podatku,

- ogółem wartość świadczonych usług bez podatku, będącą podstawą opodatkowania, - stawkę podatku,

- całkowitą kwotę podatku należnego.

DEFINICJE POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW USŁUG

Usługi wstępu na imprezy kulturalne, artystyczne, sportowe, naukowe, edukacyjne, rozrywkowe lub podobne to usługi, których podstawową cechą jest przyznawanie prawa wstępu w zamian za bilet lub opłatę, w tym abonament, bilet okresowy lub opłatę okresową, przykładowo przyznawanie prawa wstępu na:

- spektakle, przedstawienia teatralne, występy cyrkowe, targi, do parków rozrywki, na koncerty, wystawy itp.,

- wydarzenia sportowe (np. mecze, zawody),

- wydarzenia edukacyjne i naukowe (np. konferencje i seminaria).

Usługą wstępu NIE jest usługa udostępniania obiektów (np. sal gimnastycznych) w zamian za opłatę.

Najem krótkoterminowy – okres ciągłego posiadania lub używania środka transportu jest określany na podstawie umowy zawartej przez strony (chyba że stan faktyczny odbiega od postanowień umownych). Przekroczenie krótkoterminowego czasu najmu spowodowane siłą wyższą pozostaje bez wpływu na kwalifikację usługi najmu krótkoterminowego. Przy obliczaniu czasu najmu uwzględnia się wszystkie następujące po sobie umowy dotyczące jednego środka transportu (lub przedłużenie takiej umowy). Następująca po umowie krótkoterminowej umowa długoterminowa nie powoduje konieczności korekty rozliczeń najmu krótkoterminowego (pod warunkiem wykluczenia nadużyć). Następujące po sobie umowy krótkoterminowe dotyczące różnych środków transportu nie powodują powstania najmu długoterminowego (pod warunkiem wykluczenia nadużyć).

Usługi kształcenia zawodowego lub przekwalifikowania – obejmują nauczanie w bezpośrednim związku z branżą lub zawodem oraz uaktualnianie wiedzy do celów zawodowych. Czas trwania kursu jest bez znaczenia.

Usługi świadczone drogą elektroniczną obejmują również ogólnie dostawy produktów w formie cyfrowej, łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami lub nowszymi wersjami.

Sprzedaż opcji stanowiącej instrument finansowy (także w ramach pośrednictwa) jest odrębnym świadczeniem usług od transakcji podstawowych, do których taka opcja się odnosi.

Autorem artykułu jest:

Przemysław POWIERZA

TAX Partner, Doradca podatkowy nr 11 204