Spotkanie wigilijne nie stanowi nieodpłatnego świadczenia
W wyroku z dnia 17 maja 2013 r. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł, że jeżeli nie można wskazać uczestników firmowej kolacji opłatkowej, ani przypisać każdej biorącej w niej udział osobie rodzaju i wartości skonsumowanego posiłku, to nie mamy wówczas do czynienia z nieodpłatnym świadczeniem (sygn. II FSK 1812/11). W poniższym tax alercie chcielibyśmy przedstawić Państwu najnowsze orzeczenie, a także aktualne stanowisko sądów administracyjnych w kwestii podatkowych konsekwencji uczestnictwa w imprezach integracyjnych.
Przedmiotem rozstrzygnięcia przez NSA była sytuacja podatnika, który organizuje spotkania wigilijne dla swoich pracowników. Zaproszonym gościom zapewniany jest drobny poczęstunek w postaci "szwedzkiego stołu", za który spółka poniosła względem zewnętrznego podmiotu zryczałtowaną odpłatność. Dobór wielkości poczęstunku bazował na założeniu, że w spotkaniu wezmą udział wszyscy pracownicy podatnika. Uczestnictwo w spotkaniach nie jest obowiązkowe i ma charakter otwarty – skierowany także do osób niezatrudnionych w firmie. Z reguły przychodzi na nie około 50-70% wszystkich pracowników. Podatnik nie posiada informacji na temat ilości osób faktycznie uczestniczących w spotkaniach oraz nie jest w stanie zindywidualizować wartości świadczenia otrzymanego przez konkretnego uczestnika imprezy.
Rozstrzygnięcie NSA
Skład orzekający w pierwszej kolejności podjął się analizy definicji przychodu określonej w art. 11 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.). Podkreślił on, iż pod pojęciem „wartości otrzymanych świadczeń” należy rozumieć realne, rzeczywiste przesunięcie wartości "daru" z majątku pracodawcy. O "wartości" otrzymanych świadczeń (zarówno w "naturze", jak też "innych nieodpłatnych" świadczeń), możemy mówić tylko wówczas, gdy świadczenia dla danego pracownika będą mogły być wyrażone w pieniądzu lub innym środku płatniczym. Musi się to jednak wiązać z jednoznacznym przypisaniem określonej ilości (np. wagi, objętości, sztuk) poczęstunku ze „szwedzkiego stołu” dla każdego pracownika indywidualnie.
NSA orzekł, iż w sytuacji kiedy nie jest możliwe wyodrębnienie w stosunku do każdej osoby z jakich dań skorzystała, to wówczas wykluczona zostaje możliwość obliczenia wartości świadczenia (posiłku) i jego przypisania każdej uczestniczącej w spotkaniu osobie.
Za niedopuszczalne uznał NSA ustalanie wartości świadczenia dla określenia przychodów poszczególnych pracowników, poprzez dzielenie faktycznie poniesionych kosztów przez ilość pracowników, którzy skorzystali z możliwości udziału w opisywanym wyżej spotkaniu. Dokonywanie bowiem takich matematycznych czynności obliczenia wartość świadczenia nie zostało przewidziane przez ustawodawcę w jakichkolwiek przepisach prawa.
Korzystne dla pracowników wyroki
Podobne stanowiska w zakresie nieodpłatnych świadczeń finansowanych przez pracodawcę zaprezentował NSA również w innych orzeczeniach (wyrok z 11 stycznia 2011 r., sygn. akt II FSK 1531/09; z 20 stycznia 2012 roku, sygn. II FSK 1356/10, z 24 stycznia 2013 r., sygn. akt II FSK 1064/11, z 20 lutego 2013 r., sygn. akt II FSK 1256/11 oraz wyrok z 25 kwietnia 2013 roku, sygn. II FSK 1828/11).
NSA w przedstawionych powyżej wyrokach podkreślał, iż określenie w sposób czysto hipotetyczny, zakładający w równym zakresie korzystanie z danego świadczenia przez wszystkich uprawnionych pracowników jest niezgodne z art. 217 Konstytucji. Skoro ustawodawca nakazuje określenie wartości nieodpłatnego świadczenia dla celu ustalenia przychodu według ceny jego zakupu – zgodnie z tą ceną, to niedopuszczalne jest wyznaczanie tej wartości w inny sposób. Jeżeli ceny takiej nie da się ustalić w odniesieniu do pracowników korzystających z danego rodzaju świadczeń, to nie ma żadnej podstawy, aby powiększyć ich przychód ze stosunku pracy.
Za niedopuszczalne NSA uznał ustalenie "teoretycznego" przychodu w odniesieniu do pracowników, którzy z danego rodzaju świadczeń nie korzystali (np. nie uczestniczyli w zorganizowanym spotkaniu integracyjnym). W tej sytuacji nieprawidłowe jest stanowisko organów podatkowych, iż opodatkowaniu podlega już sama możliwość skorzystania ze świadczeń, bez względu na to, czy pracownik z tego świadczenia faktycznie skorzystał.
NSA we wskazanych wyrokach zwrócił także uwagę, iż stan faktyczny uchwały NSA z dnia 15 października 2011 roku, (sygn. II FPS 7/10) dotyczącej pakietów medycznych, na podstawie której organy podatkowe przyjmują niekorzystne dla podatnika stanowisko, zawiera jedną kluczową różnicę, która nie pozwala na posiłkowanie się nią w sprawach dotyczących innych nieodpłatnych świadczeń. Organizowane przez pracodawcę imprezy integracyjne mają charakter otwarty – są dostępne dla wszystkich pracowników. Z kolei pakiety medyczne były przeznaczone dla uprawnionych pracowników i udostępniane na podstawie listy osób, które przystąpiły do tego programu.
Jest to już czwarte pozytywne dla podatników rozstrzygnięcie NSA w 2013 roku. Dotychczas tylko w jednym przypadku NSA orzekł o konieczności przypisania pracownikom w sposób statystyczny przychodu z tytułu organizowanej przez pracodawcę imprezy integracyjnej – wyrok z 12 marca 2013 roku, sygn. II FSK 1428/11.
Jak widać wydawane wyroki nawet na szczeblu NSA prezentują skrajne podejścia, dlatego też 17 maja 2013 roku Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) wystąpił do Prezesa NSA z wnioskiem (sygn. RPO/727170/13/V/618.4 RZ) o jednoznaczne rozstrzygnięcie kwestii czy z tytułu uczestnictwa lub samego faktu uzyskania zaproszenia na imprezę integracyjną powstaje po stronie pracownika przychód i co należy zrobić w sytuacji, gdy nie da się wskazać kto i w jakim stopniu skorzystał z danego świadczenia. RPO stanął po stronie podatników i w uzasadnieniu do wniosku stwierdził, iż dla określenia nieodpłatnego świadczenia konieczne jest ich otrzymanie przez odbiorcę. Jeżeli nie można przyporządkować do konkretnego pracownika wartości świadczeń sfinansowanych przez pracodawcę, to nie można mu przypisać przychodu z nieodpłatnego świadczenia.
Miejmy nadzieję, że podjęta wkrótce uchwała NSA jednoznacznie rozwiąże wszelkie wątpliwości związane z nieodpłatnymi świadczeniami po stronie pracowników i że będzie ona zbieżna z zaprezentowanym przez RPO stanowiskiem.
W przypadku dodatkowych pytań lub potrzeby przedyskutowania wpływu powyższych informacji na Państwa działalność biznesową zachęcamy do kontaktu.
Zespół RSM Poland
W celu uzyskania szczegółowych informacji prosimy o kontakt z naszym ekspertem Tomaszem Begerem:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
