Jakie zmiany w polskim prawie i podatkach przyniesie 2023 rok?

Katarzyna STYPA-SADOWSKA
Senior Tax Supervisor w RSM Poland

Krzysztof WARAKOMSKI
Corporate Advisory Manager w RSM Poland

Jak zwykle w grudniu przedsiębiorcy zastanawiają się nad tym, w jak wielkim stopniu zaczynające obowiązywać od stycznia nowego roku zmiany w przepisach odbiją się na ich rozliczeniach podatkowych i działalności. Aby łatwiej było Państwu odnaleźć się w gąszczu regulacji wprowadzanych przez nowy Polski Ład (i nie tylko), przygotowaliśmy szybkie podsumowanie. Oto najważniejsze zmiany w prawie, które wpłyną na prowadzenie biznesu w Polsce w 2023 roku.

• Nowy Polski Ład – wersja 3.0
• Zwolnienie od minimalnego podatku i koniec ukrytej dywidendy
• Zmiany w podatku u źródła (WHT)
• Zmiany w cenach transferowych
• Nowy sposób obliczania kosztów finansowania dłużnego
• Nowelizacja estońskiego CIT
• Zmiany w konstrukcji podatku od przerzuconych dochodów wprowadzane przez nowy Polski Ład 
• Nie tylko zmiany w podatku dochodowym – czyli SLIM VAT 3 i modyfikacji podatku od towarów i usług ciąg dalszy 
• Nowy limit małego podatnika 
• Uporządkowane w ramach Polskiego Ładu kursy walut dla faktur korygujących 
• Zmiany w rozliczaniu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów 
• Rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów bez faktury 
• Nowe zasady stosowania proporcji
• Dodatkowe zobowiązanie podatkowe
• Wbrew planom, obowiązek wystawiania faktury zaliczkowej wciąż aktualny
• Ustawa o fundacjach rodzinnych
• Zmiany w zakresie krajowej i transgranicznej reorganizacji spółek
• Zakaz publicznego oferowania nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością  
• Odroczenie obowiązku posiadania przez spółki wpisane do KRS adresu do doręczeń elektronicznych

Nowy Polski Ład – wersja 3.0

Od 1 stycznia 2023 r. w życie wejdzie kolejna odsłona Polskiego Ładu. Podatników czekają przede wszystkim spore zmiany w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych. Należy jednak podkreślić, że nowy Polski Ład nie czekał na nowy rok! Niektóre zmiany przewidziane w nowelizacji ustawy o CIT zaczęły obowiązywać już w październiku 2022 r. – część z nich działa nawet z mocą wsteczną.

Zwolnienie od minimalnego podatku i koniec ukrytej dywidendy

Nowelizacja ustawy o CIT wprowadziła zwolnienie od podatku minimalnego, które będzie obowiązywać do końca przyszłego roku. Oznacza to, że podatnicy nie zapłacą podatku minimalnego za 2022 i 2023 r.

Ponadto, uchylono przepisy prawa podatkowego, które dotyczyły ukrytej dywidendy i które miały wejść w życie od 1 stycznia 2023 r.

Zmiany w podatku u źródła (WHT)

Wśród zmian w ustawie o CIT, obowiązujących od 26 października 2022 r., pojawiła się korekta przepisów dotyczących oświadczenia WH-OSC. Podatnik musi złożyć ten dokument do skarbówki nie później niż do ostatniego dnia drugiego miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczył limit 2 mln zł przy płatnościach opodatkowanych tym podatkiem i wykonywanych na rzecz podmiotu powiązanego.

Nowe zasady wydłużają termin obowiązywania WH-OSC. Dzięki tej zmianie płatnik będzie mógł stosować preferencyjne metody obliczenia podatku u źródła przez dłuższy czas – aż do ostatniego dnia roku podatkowego, w którym fiskus otrzymał to oświadczenie.

Zmiany w cenach transferowych

Nowelizacja, jaka dotknęła przepisy ustawy o CIT, wprowadziła zmiany również w zakresie cen transferowych – w dodatku z mocą wsteczną. Ustawodawca uchylił przepisy o pośrednich transakcjach rajowych i doprecyzował zakres obowiązków TPR w zakresie transakcji z podmiotami z rajów podatkowych.

Przy zmianie ustawy podniesiono progi dokumentacyjnych dla bezpośrednich transakcji rajowych (zarówno tych zawieranych z podmiotami powiązanymi, jak i z podmiotami niepowiązanymi). Aktualnie wartością graniczną jest limit do 2 500 000 zł dla transakcji finansowych i do 500 000 zł dla pozostałych transakcji. Zmiany te także obowiązują z mocą wsteczną.

Nowy sposób obliczania kosztów finansowania dłużnego

Z mocą wsteczną – a dokładniej od 1 stycznia 2022 r. – obowiązuje wprowadzona przez polskiego ustawodawcę zmiana sposobu ustalania limitu odliczenia kosztów finansowania dłużnego. Zgodnie z nowelizacją limitowaniu podlega nadwyżka ponad wyższą z kwot: 3 000 000 zł albo 30% tzw. podatkowej wartości EBITDA. 

Nowelizacja estońskiego CIT

Nowelizacja estońskiego CIT przewiduje zmianę zasad określania dochodu w zakresie ryczałtu od dochodów spółek. Nowy polski przepis obowiązywać będzie w przypadku wykorzystywania składników majątku – i to zarówno na potrzeby działalności gospodarczej, jak i na inne cele.

Ustawodawca doprecyzował także przepisy dotyczące wygaśnięcia zobowiązania z tytułu korekty wstępnej –jednoznacznie określając, że zobowiązanie podatkowe z tytułu korekty wstępnej wygasa po upływie równo 4 lat nieprzerwanego opodatkowania ryczałtem. Ponadto, zgodnie ze zmienionym brzmieniem przepisów, termin zapłaty podatku od dochodu z przekształcenia upływać będzie z końcem trzeciego miesiąca pierwszego roku opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek.

Zmiany w konstrukcji podatku od przerzuconych dochodów wprowadzane przez nowy Polski Ład

1 stycznia 2023 r. wchodzą w życie istotne zmiany dotyczące zasad rozliczania podatku od przerzuconych dochodów. W nowelizacji ustawodawca doprecyzował, że podatek ten dotyczy podmiotów uzyskujących przychody pasywne mających siedzibę poza Polską. Zmiana przepisów obejmuje nową definicję przerzuconych dochodów i doprecyzowanie dwóch przesłanek: przesłanki preferencyjnego opodatkowania podmiotu powiązanego oraz przesłanki 50% przychodów pasywnych.

Nowe przepisy dotyczące opodatkowania podatkiem od przerzuconych dochodów postulują też wprowadzenie nowej przesłanki. Zgodnie z nią konieczne będzie, aby podmiot powiązany, na którego rzecz ponoszone są koszty, przekazywał co najmniej 10% przychodów kwalifikowanych, na rzecz innego podmiotu:

• zaliczając w związku z tym wydatki do kosztów rozliczanych dla celów podatku dochodowego lub wydatki te lub przychody odliczając od dochodu, podstawy opodatkowania lub od podatku w jakiejkolwiek formie,
  LUB
• jeżeli przychody te składają się na zysk przeznaczony do wypłaty, bez względu na termin, w formie dywidendy lub innych przychodów z udziału w zyskach osób.

Pozostałe modyfikacje tego prawa podatkowego obejmują zmiany w zakresie podmiotów powiązanych transparentnych podatkowo, określenie definicji podstawy opodatkowania podatkiem od przerzuconych dochodów, oficjalne uznanie grupy kapitałowej za podatnika, a także doprecyzowania zakresu, w jakim podatek od przerzucanych dochodów może być pomniejszany o pobrany podatek u źródła.

Nie tylko zmiany w podatku dochodowym – czyli SLIM VAT 3 i modyfikacji podatku od towarów i usług ciąg dalszy

Zmiany w przepisach podatkowych nie będą ograniczały się wyłącznie do podatków dochodowych. W trakcie procesu legislacyjnego jest również niemała nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług. Początkowo zakładano, że wejdzie ona w życie 1 stycznia 2023 r, jednak z uwagi na przesunięcia obecnie planowany termin obowiązywania większości nowych rozwiązań to 1 kwietnia 2023 r.

Nowy limit małego podatnika

SLIM VAT 3 zakłada zwiększenie limitu obrotu w definicji małego podatnika. W 2022 r. status małego podatnika posiadały podmioty, których obrót za rok poprzedni (wraz z podatkiem) nie przekroczył 1,2 mln euro. Teraz limit ten ma wynosić 2 mln euro.

Uporządkowane w ramach Polskiego Ładu kursy walut dla faktur korygujących

W ustawie o VAT jednoznacznie określone zostanie, jaki kurs przeliczeniowy podatnik powinien stosować dla faktur korygujących w sytuacji, gdy pierwotna faktura została wystawiona w walucie obcej.

Do tej pory kwestia ta nie była uregulowana przepisami prawa podatkowego, więc rodziła wątpliwości przedsiębiorców. Po wejściu w życie SLIM VAT 3 dla faktur korygujących będzie stosowany ten sam kurs przeliczeniowy, co dla faktury pierwotnej – i to niezależnie od tego, czy podstawa opodatkowania uległa zmniejszeniu czy zwiększeniu. Ustawodawca wprowadził jednak w tym wypadku wyjątek dla zbiorczej faktury korygującej wystawianej z uwagi na obniżkę ceny lub jej opust.

Zmiany w rozliczaniu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów

Aby wykazać WDT ze stawką 0%, polski podatnik musi posiadać dokumenty, która potwierdzą prawo do zastosowania tej preferencyjnej stawki.

Gdy uzyskanie dokumentacji się opóźnia, przedsiębiorca jest zobowiązany do wykazania tej transakcji ze stawką krajową, a dopiero po otrzymaniu właściwych dokumentów powinien wykazywać WDT w rozliczeniu za okres, w którym dostawa została dokonana. Nowelizacja ustawy o VAT wprowadza zasadę, zgodnie z którą podatnik będzie miał prawo do wykazania lub skorygowania WDT w deklaracji składanej za ten okres, w którym powstał obowiązek podatkowy. To – zdaniem ustawodawcy – uprości obowiązek korygowania tej transakcji.

Rozliczenie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów bez faktury

Polscy podatnicy posiadają obecnie prawo do odliczenia VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów – pod warunkiem, że otrzymają fakturę w terminie trzech miesięcy od upływu miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy w odniesieniu do nabytych towarów. Jeżeli ten termin nie zostanie dotrzymany, podatnicy są zobowiązani do pomniejszenia kwoty podatku naliczonego.

Nowelizacja ustawy o VAT przewidują natomiast, że przedsiębiorcy będą mieli prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z WNT również wówczas, gdy nie otrzymają faktury. Posiadanie tego dokumentu przestanie więc stanowić warunek formalny dla odliczenia kwoty podatku naliczonego wynikającego z WNT.

Nowe zasady stosowania proporcji

Wśród planowanych zmian znajduje się likwidacja obowiązku uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego prognozy proporcji lub prognozy prewspółczynnika w formie protokołu. Jest to istotna informacja dla podmiotów, które dokonują zarówno sprzedaży opodatkowanej, jak i zwolnionej. Zamiast uzgadniać z naczelnikiem urzędu skarbowego proporcję lub prewspółczynnik, podatnik będzie składał zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego – co ma prowadzić do odformalizowania procedury.

W efekcie zmian przepisów dotyczących proporcji dojdzie do zwiększenia łącznej kwoty podatku naliczonego niepodlegającej odliczeniu i pozwalającej na przyjęcie, że proporcja przekraczająca 98 proc. wynosi 100 proc. – będzie to kwota do 10 000 zł.

Co więcej, podatnik nie będzie zobowiązany do korekty VAT na koniec roku, jeśli różnica pomiędzy proporcją wstępną, a ostateczną, nie przekroczy 2 punktów procentowych – a także, gdy proporcja ostateczna będzie mniejsza niż proporcja wstępna, a podatek naliczony, niepodlegający odliczeniu i wynikający z różnicy między tymi proporcjami oraz korekty wieloletniej, nie przekroczy 10 000 zł.

Dodatkowe zobowiązanie podatkowe

O dużych zmianach podatkowych możemy mówić w przypadku przepisów o dodatkowym zobowiązaniu podatkowym. Skarbówka nakłada ten obowiązek na podatnika, jeśli ten np. zawyżył zwrot VAT lub zaniżył zobowiązanie podatkowe.

Przede wszystkim, sankcyjna stawka 100% będzie zarezerwowana dla przypadków, w których podatnik świadomie brał udział w oszustwie.

Naczelnik urzędu skarbowego będzie decydował o wysokości sankcji, a obecne do tej pory stawki dodatkowego zobowiązania podatkowego będą ich górną granicą. Co to znaczy? Tam, gdzie ustawa obecnie przewiduje stawkę podatku w wysokości 15%, wprowadzone zostanie określenie „do 15%”. Taka sama zmiana będzie dotyczyć pozostałych stawek.

Wbrew planom, obowiązek wystawiania faktury zaliczkowej wciąż aktualny

Pierwotny projekt SLIM VAT 3 zakładał, że podatnicy nie będą już mieli obowiązku wystawienia faktury zaliczkowej – pod warunkiem, że dostawa towarów lub usługa zostaną wykonane w tym samym okresie rozliczeniowym. Przedsiębiorcy nie musieliby wówczas w tym samym okresie rozliczeniowym wystawiać i faktury zaliczkowej, i końcowej.

Ustawodawca wycofał się jednak z tego pomysłu i propozycja ta nie znajduje się w aktualnym projekcie nowelizacji.

Ustawa o fundacjach rodzinnych

W ostatnich dniach listopada 2022 r. do polskiego Sejmu wpłynął rządowy projekt wyczekiwanej przez przedsiębiorców ustawy o fundacjach rodzinnych. Zgodnie z obecną treścią projektu, ustawa miałaby wejść w życie w ciągu 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia. Oznacza to, że jeżeli dalsze prace nad nią przebiegną sprawnie, to ma szansę wejść w życie jeszcze w 2023 roku.

Przepisy ustawy o fundacjach rodzinnych mają być remedium na istniejące problemy związane z sukcesją w firmach rodzinnych (których, według szacunków przytaczanych przez autorów projektu ustawy, jest Polsce blisko 830 tys.). Projekt reguluje więc kwestie organizacji i funkcjonowania fundacji rodzinnej, w tym prawa i obowiązki fundatora oraz beneficjenta. Uzupełniająco, polski rząd proponuje także zmiany w zakresie prawa do zachowku oraz reguły opodatkowania w związku z ustanowieniem, działalnością i rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Projekt ustawy dotyczącej fundacji rodzinnych to jeden z najbardziej wyczekiwanych aktów prawnych w 2023 roku. Niestety, to, czy polskiemu ustawodawcy uda się wprowadzić regulacje już przyszłym roku – i na ile okażą się one skuteczną odpowiedzią na bolączki firm rodzinnych – jak zwykle pokaże dopiero praktyka.

Zmiany w zakresie krajowej i transgranicznej reorganizacji spółek

Kolejnym polskim aktem prawnym, który ma istotne znaczenie dla przedsiębiorców, jest projekt ustawy zmieniającej Kodeks Spółek Handlowych w zakresie połączeń, przekształceń i podziałów spółek handlowych.

Według obecnej treści projektu, przepisy miałyby wejść w życie w zdecydowanej mierze od 31 stycznia 2023 r., a w pozostałym zakresie od 1 sierpnia 2023 r. Projektowane zmiany wynikają z obowiązku wdrożenia w Polsce unijnych dyrektyw w ramach tzw. pakietu prawa spółek. Przewidziane w projekcie zmiany dotyczą zwiększenia możliwości transformacji polskich spółek, m.in. poprzez wprowadzenie analogicznych rozwiązań do tych przewidzianych w procedurach transgranicznych. Omawiane zmiany przepisów wprowadzą zatem łączenia uproszczone, nowy typ podziału spółki (podział przez wyodrębnienie) oraz przyznają pełną zdolność łączeniową i podziałową spółce komandytowo-akcyjnej. Polski ustawodawca wprowadzi też do Kodeksu Spółek Handlowych jednolite ramy prawne dla przekształceń i podziałów transgranicznych.

Zakaz publicznego oferowania nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Od 11 listopada 2023 roku zacznie obowiązywać niewielka, lecz istotna zmiana Kodeksu Spółek Handlowych, zgodnie z którą zabronione stanie się oferowanie nabycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nieoznaczonemu adresatowi, a także promowanie nabycia udziałów takiej spółki przez kierowanie reklamy (lub działań stanowiących inną formę promocji) do nieoznaczonego adresata.

Przepis obejmie więc także inne niż reklama formy zachęcania potencjalnych inwestorów do dokonania inwestycji – pod warunkiem, że zachęty te mogą prowadzić do decyzji inwestycyjnej. Za naruszenie zakazu będzie groziła sankcja grzywny oraz ograniczenia lub pozbawienia wolności. Spółka będzie mogła jednak nadal pozyskiwać kapitał na rozwój np. poprzez emisję obligacji lub zaciągnięcie pożyczki przy wykorzystaniu crowdfundingu jako właściciel projektu.

Przepisy te mają uniemożliwić zbywanie udziałów w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu usług podmiotów nienadzorowanych, które mogłyby publicznie promować nabycie takich udziałów za pomocą portali internetowych, pełniących analogiczną funkcję do platform prowadzonych przez dostawców usług finansowania społecznościowego.

Odroczenie obowiązku posiadania przez spółki wpisane do KRS adresu do doręczeń elektronicznych

Choć nie doszło do zakładanego na rok 2022 wprowadzenia obowiązku posiadania m.in. przez spółki wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego adresu do doręczeń elektronicznych, to ustawodawca nie wycofuje się z tego pomysłu.

Proponowany przez polskiego ustawodawcę obowiązek ma zrewolucjonizować doręczenia urzędowe –adres do doręczeń elektronicznych będzie służyć do przesyłania oficjalnej korespondencji urzędowej, ze skutkiem równoważnym listowi poleconemu za potwierdzeniem odbioru. Ustawodawca nie wskazał jeszcze konkretnej daty wejścia w życie tego nowego obowiązku, lecz, według obecnych założeń, miałoby to nastąpić w nadchodzącym roku 2023 i być poprzedzone odpowiednim komunikatem urzędowym.