W poprzednim artykule skupiliśmy się na opisaniu i definicjach różnych instrumentów finansowych według polskiego i międzynarodowego prawa bilansowego, a także odpowiedniej klasyfikacji obligacji. W tym artykule przyjrzymy się sposobowi początkowego ujęcia tych instrumentów oraz ich klasyfikacji według nowych wytycznych MSSF 9.

W jednym z naszych ostatnich wpisów przedstawiliśmy kilka najczęściej spotykanych instrumentów finansowych: tych prostych i bardziej złożonych. Jako audytorzy spotykamy się dość często z wątpliwościami w zakresie ich ujawnień i wyceny – i nie chodzi tylko o te popularniejsze jak np. kontrakty terminowe, leasing finansowy, czy umowy pożyczki, ale też o te rzadziej występujące w praktyce biznesowej, jak np. papiery dłużne zamienne na akcje zwykłe, obligacje oraz opcje kupna akcji innej jednostki.

Jak zapowiadaliśmy pod koniec 2019 roku, po omówieniu kilku tematów związanych ze środkami trwałymi i rezerwami, rozpoczynamy publikację serii artykułów poświęconych instrumentom finansowym. Chcemy Państwu przybliżyć, jak – z praktycznego punktu widzenia – instrumenty finansowe należy identyfikować, a następnie jak umożliwić ich właściwą wycenę i prezentację. Z pomocą przyjdą nam nie tylko przepisy Ustawy o rachunkowości (dalej: Uor) czy Rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych (Dz.U. 2017 poz. 277) (dalej: RMFIF), ale także, a może przede wszystkim, Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF/IFRS) – w tym głównie MSSF 9, ale także MSSF 7, MSR 32 oraz MSR 39.

Jednym z następstw stosowania zasady ostrożnej wyceny oraz współmierności przychodów i kosztów jest tworzenie rezerw i ujawnianie zobowiązań warunkowych. W praktyce obszary te budzą sporo kontrowersji z uwagi na niebezpieczeństwo subiektywizmu, charakterystycznego dla decyzji podejmowanych w warunkach niepewności. W myśl MSR 37 rezerwy to zobowiązania i jako pozycja w bilansie muszą spełniać cechy zobowiązań.

Audyt jednostek zainteresowania publicznego (JZP) jest traktowany jako badanie o podwyższonym ryzyku nie bez powodu. Większe wymagania – zarówno wobec samych spółek, jak i ich audytorów – wynikają przede wszystkim z faktu, że dane zawarte w sprawozdaniach finansowych, a także informacje ujęte w sprawozdaniu biegłego rewidenta, przekładać się mogą bezpośrednio na kurs notowań akcji, a dla mniejszych inwestorów często są jedynym źródłem danych o spółce giełdowej.

Każda jednostka gospodarcza posiada chociaż jeden składnik rzeczowych aktywów trwałych – telefon komórkowy, samochód lub nieruchomość. W tym wypadku rozmiar nie ma znaczenia. Ponieważ jest to tak częsta pozycja w bilansie, rzeczowe aktywa trwałe wymagały odrębnego standardu, który dokładnie regulowałby sposób ich ewidencjonowania w sprawozdaniu finansowym tak, aby użytkownicy raportu rocznego mogli łatwo zapoznać się z inwestycjami jednostki w rzeczowe aktywa trwałe. Takim standardem jest Międzynarodowy Standard Rachunkowości 16 (dalej: MSR 16), wg którego raportować muszą w większości spółki giełdowe, będące jednostkami zainteresowania publicznego (JZP).  

Kolejny rok dobiega końca, więc dla większości spółek i działów księgowych zaczął się czas wytężonej pracy i przygotowań do zamknięcia ksiąg. Na bazie informacji otrzymywanych od naszych klientów oraz zapytań kierowanych do nas w trakcie szkoleń prowadzonych dla działów finansowo-księgowych zebraliśmy grupę zagadnień, które w okresie przygotowywania sprawozdań finansowych cieszą się niemalejącym zainteresowaniem i nie tracą nic ze swojej aktualności. Gros z nich omówiliśmy już dla Państwa na łamach naszego bloga; są to zagadnienia związane z m.in.: leasingiem, w tym MSSF 16 Leasing, inwestycjami w nieruchomości MSR 40, modelem przeszacowania wg MSR 16 czy rozpoznawaniem przychodów wg MSSF 15. W kolejnych odsłonach przedstawimy natomiast zagadnienia związane z tworzeniem i prezentacją rezerw (MSR 37) oraz kwestią wartości rezydualnej i amortyzacji wg MSR 16. Niemniej największy nacisk położymy na analizę instrumentów finansowych.

Docierając do Państwa różnymi kanałami komunikacji, sporo uwagi poświęciliśmy ostatnio specyfice pracy audytora oraz zagadnieniom związanym z jego (dobrym) wyborem. Teraz chcielibyśmy przypomnieć, jakie korzyści niesie dla firmy audyt. Wspominaliśmy już wcześniej, że dobrze mieć w audytorze biznesowego partnera na lata, ale teraz chcemy pokazać, jak to wygląda w praktyce – jakie korzyści audytor przynosi badanej spółce i za co de facto klient płaci.

Jakie błędy w sprawozdaniach finansowych widuję najczęściej? Jak zniekształcają one obraz zdarzeń gospodarczych, wpływając na nierzetelność danych prezentowanych właścicielom i wybranym instytucjom? Na co zatem należy zwrócić szczególną uwagę, aby tych błędów uniknąć, prawidłowo zamknąć rok bilansowy oraz zaoszczędzić sobie stresu związanego z wizytą audytorów? Zapraszam do dalszej lektury, w której opisuję wybrane zagadnienia.

W tym oraz kolejnym poście zamierzam uzmysłowić wszystkim i podkreślić ogromny wpływ decyzji kierowniczych na jakość sprawozdawczości spółki. Chciałbym zwrócić uwagę, iż bez świadomości zarządów spółek (jak i organów nadzorczych) co do sedna rachunkowości, bez zrozumienia konieczności sporządzania sprawozdań finansowych oraz właściwego zrozumienia celu audytu wewnętrznego i zewnętrznego, dane finansowe przetworzone przez służby finansowo-księgowe obarczone zostają znacznym błędem, a przynajmniej nie przedstawiają rzetelnie i jasno wszystkich zdarzeń gospodarczych.