TSUE o usłudze gotowości w VAT – wyrok z 3 września 2015 roku w sprawie C‑463/14 - Asparuchowo Lejk Inwestmynt Kympani OOD
Prawidłowe rozpoznanie momentu powstania obowiązku podatkowego na gruncie obecnie obowiązujących przepisów UPTU nierzadko sprawia podatnikom sporo trudności. W szczególności nie lada wyzwaniem wydaje się właściwe rozliczenie świadczeń, z których odbiorca ma prawo korzystać w dłuższym okresie i dla których ustalono płatność w okresach rozliczeniowych.
Czy mogę rozliczać VAT należny z upływem kolejnych okresów rozliczeniowych, jeżeli nie świadczę usługi (lub dostawy) ciągłej? Czy mam prawo do rozliczenia VAT należnego z upływem kolejnych okresów rozliczeniowych, jeżeli dokonuję dostawy czy wykonuję usługi jedynie w niektórych z tych okresów?
3 września 2015 roku TSUE wydał orzeczenie, które może pomóc w wyjaśnieniu powyższych wątpliwości - wyrok w sprawie C‑463/14 - Asparuchowo Lejk Inwestmynt Kympani OOD (dalej: ALIK).
Sprawa dotyczy bułgarskiej spółki, której główny przedmiot działalności stanowi rolnictwo, sadownictwo i hodowla. Spółka zawarła umowy abonamentowe na usługi doradztwa gospodarczego, finansowego oraz prawnego. Usługodawcy zobowiązali się między innymi być do dyspozycji ALIK na potrzeby doradztwa we wszystkie dni robocze w określonych godzinach i w razie konieczności poza godzinami pracy - w tym w niedzielę i dni wolne od pracy. ALIK natomiast zobowiązała się do cotygodniowej zapłaty wynagrodzenia na rzecz usługodawców. ALIK odliczyła podatek VAT wskazany na fakturach wystawionych przez usługodawców.
Organy podatkowe odmówiły ALIK prawa odliczenia VAT, ponieważ Spółka nie posiadała dowodów wykonania konkretnych usług przez usługodawcę. Spółka odwołała się od powyższej decyzji. Ostatecznie sąd odsyłający postanowił zawiesić postępowanie i skierować do TSUE pytania prejudycjalne, które dotyczyły po pierwsze tego, czy tzw. usługa gotowości wykonywana przez usługodawców ALIK stanowi świadczenie usług na gruncie VAT i w związku z tym od nabycia takich usług przysługuje prawo do odliczenia, a po drugie kiedy powstaje obowiązek podatkowy z tytułu świadczenia takich usług.
Odnośnie do pytania pierwszego Trybunał przypomniał, że ze świadczeniem usługi mamy do czynienia wówczas, gdy pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego strony dokonują wymiany wzajemnych świadczeń, a wypłacone na rzecz usługodawcy wynagrodzenie odpowiada faktycznej wartości usługi świadczonej na rzecz usługobiorcy. Zatem, odnosząc tę definicję do zaprezentowanego stanu faktycznego, aby można było mówić o świadczeniu usługi, wystarczy, że ustalono płatność za pozostawanie w gotowości do świadczenia usługi. Nie jest istotne ile razy i czy w ogóle taka usługa będzie świadczona. Zatem usługa gotowości stanowi usługę opodatkowaną VAT, a jej nabycie uprawnia do odliczenia podatku naliczonego.
W zakresie pytania drugiego uznano natomiast, że usługa polegająca na byciu do stałej dyspozycji klienta zostaje wykonana na koniec każdego okresu, którego dotyczy płatność, bez względu na to, czy usługodawca doradzał w tym okresie czy też nie. Trybunał uznał zatem, że z upływem każdego kolejnego tygodnia zostało wykonane odrębne świadczenie - polegające na pozostawaniu w gotowości do świadczenia usług.
O ile odpowiedź na pierwsze pytanie nie stanowi zaskoczenia – także stosownie do polskiego orzecznictwa usługa gotowości jest usługą opodatkowaną VAT, to już stanowisko w zakresie rozpoznania momentu powstania obowiązku podatkowego dla takiej usługi wydaje się być nieco odmienne niż wyrażane przez polskie organy podatkowe. W polskiej praktyce przyjęło się bowiem, że momentem powstania obowiązku podatkowego w przypadku usługi gotowości jest moment, od którego usługobiorca może zacząć korzystać ze świadczenia oferowanego przez usługodawcę. Natomiast rozliczanie z końcem upływu kolejnego okresu rozliczeniowego, zdaniem polskich sądów i organów podatkowych, możliwe jest w przypadku świadczeń ciągłych, ewentualnie w przypadku takich świadczeń, w ramach których w każdym z okresów rozliczeniowych ma miejsce wykonanie dostawy czy wyświadczenie usługi.
Z uwagi na typowe dla Trybunału lapidarne uzasadnienie, należy pamiętać, aby treść orzeczenia wiązać zawsze ściśle z zaprezentowanym w sprawie stanem faktycznym. Należy sądzić, że przypadek bułgarskiej spółki dotyczy usługi przypominającej najem - na zasadzie rezerwacji z góry określonych zasobów po stronie usługodawcy. Usługa taka będzie się więc różnić od klasycznego przypadku gotowości - gdy usługobiorca ma zagwarantowaną reakcję usługodawcy w razie potrzeby, ale niekoniecznie z góry wskazanymi zasobami, które byłyby dla usługobiorcy blokowane. Każdy przypadek wymaga więc nadal wnikliwej analizy.
