Niedopuszczalność reprezentowania spółki przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu
W dniu 30 stycznia 2015 r. podjęta została wiążąca sądy Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego przesądzająca o tym, iż reprezentacja spółki przez prokurenta łącznie z członkiem zarządu, czyli tzw. prokura łączna niewłaściwa, jest niedopuszczalna (sygn. akt III CZP 34/14). Dla podmiotów posiadających i korzystających z takiej formy reprezentacji oznacza to konieczność dokonania zmiany umowy lub statutu spółki oraz dokonanie stosownego wpisu w KRS. Konieczne jest również przeprowadzenia wewnętrznego audytu w celu oceny ważności czynności dokonanych w imieniu spółki przez prokurenta działającego łącznie z członkiem zarządu jak również umów, zabezpieczeń (hipotek, weksli, itp.) złożonych przez kontrahenta.
Problem prokury łącznej niewłaściwej podnoszony był w orzecznictwie i doktrynie wiele razy. Na tym tle istniała znaczna rozbieżność poglądów. Większość sądów akceptowała jednak formę reprezentacji spółki przez prokurenta działającego wraz z członkiem zarządu. Świadczą o tym chociażby liczne wpisy takiej formy reprezentacji do Krajowego Rejestru Sądowego dokonywane na podstawie wniosków, które w przeważającej ilości przypadków były rozpatrywane pozytywnie. Zdarzały się jednak również sądy odmawiające wpisania takiej formy reprezentacji spółki.
Do akceptacji takiego stanu rzeczy przyczyniła się niewątpliwie uchwała SN z 27 maja 2001 r. (III CZP 6/01), w której SN jednoznacznie dopuścił możliwość udzielenia prokury z zastrzeżeniem, iż prokurent może działać jedynie wraz z członkiem zarządu. Orzeczenie to było poddane krytyce. Jednak mimo, iż oficjalnie orzeczenia SN nie są wiążące, z uwagi na autorytet Sądu, w większości przypadków są stosowane. Dlatego tak jak wcześniej prokura łączna niewłaściwa w większości wypadków wpisywana była do KRS, tak teraz należy się spodziewać odmowy wpisania takiej formy reprezentacji spółki, a nawet żądania zmiany dotychczas dokonanych wpisów.
Do rozważenia pozostaje kwestia ważności umów, oświadczeń, zaciągniętych zobowiązań, sprawozdań, deklaracji podatkowych podpisanych przez prokurentów uprawnionych do reprezentacji spółki jedynie łącznie z członkiem zarządu. Wydaje się, że orzeczenie SN może otworzyć furtkę do próby podważenia takich umów. Otwarta pozostaje również kwestia możliwości potwierdzenia przez zarząd spółki umowy podpisanej przez wadliwie umocowanego prokurenta.
Konieczne zatem jest sprawdzenie czy przypadkiem złożone nam zabezpieczenia, oświadczenia woli, zaciągnięte zobowiązanie, zawarte umowy przez klienta nie zostały podpisane przez prokurenta wraz z członkiem zarządu?
Zapewne więcej wyjaśnień i motywów takiego, a nie innego rozstrzygnięcia kwestii prokury niewłaściwej przez SN zostanie przedstawione w uzasadnieniu uchwały, na które oczekujemy. W każdym przypadku zalecane jest rozważne podejście do zagadnienia i przeprowadzenie analizy prawnej dokumentów spółki pod kątem ich ważności i ewentualnych zarzutów podnoszonych przez kontrahentów w związku z niewłaściwą reprezentacją spółki przy zawieraniu umów.