Wpływ COVID-19 na ceny transferowe – ryzyka i wyzwania stojące przed podmiotami powiązanymi

Zmniejszone przychody, zwiększone koszty, przestoje w produkcji, problemy z dostawami materiałów i surowców, osłabiona efektywność, niewypłacalność – to tylko niektóre z licznych negatywnych skutków, z którymi mierzą się przedsiębiorcy w obecnej sytuacji spowodowanej pandemią koronawirusa SARS-CoV-2. Kryzys gospodarczy wywołany wprowadzeniem w Polsce oraz w wielu innych krajach stanu zagrożenia epidemiologicznego oraz stanu epidemii związanego z rozprzestrzenianiem się koronawirusa stanowi zagrożenie również w kontekście wywiązywania się z obowiązków dokumentacyjnych i sprawozdawczych w zakresie cen transferowych. W niniejszym wpisie przedstawimy kluczowe ryzyka i wyzwania stojące przed podmiotami powiązanymi w zakresie cen transferowych w obliczu wirusa COVID-19.

Zmiany w łańcuchach dostaw i zmiana profilu funkcjonalnego

W niektórych sytuacjach może nastąpić reorganizacja łańcucha dostaw realizowanych pomiędzy podmiotami powiązanymi, spowodowana m.in. ograniczonymi mocami produkcyjnymi, zamknięciem zakładów w niektórych regionach, utrudnieniami bądź niemożnością korzystania z określonych środków transportu oraz znaczącym spadkiem przychodów. W takich sytuacjach niezbędne stanie się dokonanie ponownej klasyfikacji podatnika do danego profilu funkcjonalnego bądź weryfikacja, czy ustalony profil funkcjonalny (wynikający np. z umów grupowych) jest rzeczywiście zgodny z przebiegiem transakcji w aktualnej sytuacji (np. czy kryzys spowodował zmaterializowanie się ryzyk i czy zostały one zaabsorbowane przez podmioty powiązane zgodnie z ich profilem). Natomiast zmiana rozkładu istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów i ryzyk pomiędzy podmiotami powiązanymi, które mają wpływ na dochód podatnika stanowi restrukturyzację, objętą obowiązkiem sporządzenia dokumentacji cen transferowych. Warto więc zweryfikować, czy taki obowiązek nie powstanie.

Zmiany warunków transakcji

Z uwagi na zmieniające się otoczenie gospodarcze z pewnością pojawi się konieczność zweryfikowania ustalonych przez podmioty powiązane warunków realizacji transakcji. Wszelkie zmiany sposobu rozliczeń, wydłużenie terminów płatności itp. należy zbadać pod kątem zgodności z przepisami o cenach transferowych. W szczególności istotne jest zweryfikowanie czy stosowana metoda i sposób kalkulacji wynagrodzenia odpowiada cenie rynkowej dostosowanej do aktualnych warunków gospodarczych i ekonomicznych. W uzasadnieniu do nowelizacji przepisów w zakresie cen transferowych, która weszła w życie 1 stycznia 2019 r. (Dz. U. z 2018 r. poz. 2193), ustawodawca wskazał, że „(…) na podstawie regulacji art. 11c ust. 1 ustawy o CIT oraz art. 23o ust. 1 ustawy o PIT, podatnik zobowiązany jest do stosowania cen rynkowych również w trakcie roku, zgodnie z najlepszą wiedzą i doświadczeniem”. W związku z tym bardzo ważne jest bieżące dokumentowanie i racjonalne uzasadnienie wszelkich wprowadzonych zmian w celu zapewnienia zgodności z zasadą arm’s length. Kolejnym wyzwaniem jest weryfikacja czy zmiana warunków spowodowana pandemią koronawirusa miała istotny wpływ na transakcje objęte uprzednim porozumieniem cenowym (tzw. APA) lub interpretacją indywidualną. Jeśli tak, istnienie wysokie ryzyko, że zostaną one uchylone bądź stracą ochronną moc wiążącą.

Zmiana rentowności

W wielu przypadkach może się okazać, że poziom rentowności osiągnięty w 2019 r. nie będzie możliwy do zrealizowania w 2020 r. Tym samym, podmioty, które do tej pory osiągały zysk mogą ponieść stratę ze względu na kryzys gospodarczy wywołany pandemią koronawirusa. To niestety uniemożliwi zastosowanie zwolnienia z obowiązku sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych dla podmiotów krajowych na podstawie art. 11n pkt 1 UPDOP. Zatem w 2020 r. obowiązkiem tym może zostać objęta znacznie większa liczba podmiotów, niż miało to miejsce w 2019 r., bo nie zostanie spełniony jeden z warunków wyłączających transakcje pomiędzy nimi z obowiązku dokumentacyjnego. Co więcej, bez dowodów potwierdzających wpływ czynników zewnętrznych wywołanych obecnym kryzysem gospodarczym na zmianę wynagrodzenia w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, a tym samym na ich rentowność, podatnicy narażeni są na doszacowanie dochodu przez organy podatkowe.

Aktualizacja analizy porównawczej

Wydaje się, że w większości przypadków niezbędne będzie także zaktualizowanie analiz porównawczych, bowiem zgodnie z art. 11r UPDOP „analiza porównawcza oraz analiza zgodności podlegają aktualizacji nie rzadziej niż co 3 lata, chyba że zmiana otoczenia ekonomicznego w stopniu znacznie wpływającym na sporządzoną analizę uzasadnia dokonanie aktualizacji w roku zaistnienia tej zmiany”. Kryzys gospodarczy wywołany pandemią koronawirusa z pewnością jest istotną zmianą otoczenia ekonomicznego, jednak to, czy w stopniu znaczącym wpływa na analizy porównawcze przygotowane we wcześniejszych latach należy zbadać indywidualnie. Dla większości podatników zapewne jest to zmiana wpływająca na ich sytuację biznesową, jednakże niektóre branże mogą przechodzić obecny kryzys dość neutralnie, a w takich sytuacjach aktualizacja analiz może okazać się zbędna. Mimo to, prawdopodobnie wykorzystanie analiz przygotowanych przed pandemią na podstawie danych nieuwzględniających aktualnej sytuacji rynkowej i makroekonomicznej będzie szczegółowo analizowane przez organy podatkowe i istnieje wysokie ryzyko, że takie analizy porównawcze zostaną podważone.

W tym miejscu pojawia się jednak kolejne wyzwanie: kiedy należy dokonać aktualizacji benchmarków? Zgodnie z przywołanym wcześniej art. 11c UPDOP i uzasadnieniem do niego, cena rynkowa musi zostać ustalona również w trakcie roku, zatem już teraz należałoby dokonać takiej aktualizacji. Przeprowadzenie badania porównywalności w oparciu o dane zewnętrzne polega zasadniczo na weryfikacji danych finansowych, a niestety sprawozdania finansowe za 2020 r. będą dostępne dopiero w przyszłym roku. Oznacza to, że teraz zasadne wydaje się przygotowanie aktualizacji np. na podstawie prognozowanych danych lub danych historycznych z dodatkowym uzasadnieniem wyjaśniającym, że prezentowane informacje finansowe nie odzwierciedlają w pełni panującej w 2020 r. sytuacji rynkowej. Niezbędne może okazać się również dokonanie w 2021 r. ponownej aktualizacji uwzględniającej już rzeczywiste dane finansowe za 2020 r.

Korekty cen transferowych

Problem z dostępnością danych finansowych publikowanych w bazach agregujących dane finansowe wpływa również na korekty cen transferowych. Zgodnie z art. 11e pkt 1 UPDOP, aby dokonać korekty cen transferowych, cena musi być rynkowa już w trakcie roku. W niektórych przypadkach może się zatem okazać, że dokonanie korekty nie będzie możliwe przed aktualizacją analizy porównawczej. Co więcej, dane finansowe podmiotów funkcjonujących na rynku dostępne są ze znaczącym opóźnieniem w stosunku do terminu złożenia zeznania podatkowego CIT-8, w którym należy wskazać dokonanie korekty cen transferowych za rok podatkowy, którego ta korekta dotyczy. Jeżeli korekta cen transferowych zostanie dokonana po terminie złożenia zeznania, niezbędne będzie jego skorygowanie. Fakt ten wpływa również na oświadczenie o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych, w którym członkowie zarządu potwierdzają, że ceny transferowe w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi zostały zawarte na warunkach rynkowych. Dokonanie korekt w późniejszym terminie może przełożyć się zatem na odpowiedzialność członków zarządu i nałożenie sankcji karno-skarbowych.

Kontrole organów podatkowych

Ze względu na malejące wpływy budżetowe, w najbliższych latach należy spodziewać się wzmożonych kontroli prowadzonych przez organy podatkowe, w szczególności w obszarze cen transferowych i przede wszystkim w odniesieniu do tych transakcji realizowanych w 2020 r. Największym ryzykiem obarczone są te podmioty, które do tej pory osiągały zysk, a ze względu na kryzys gospodarczy poniosą stratę.

Podsumowanie

Podsumowując, pandemia koronawirusa na większość przedsiębiorstw ma negatywny wpływ, również ze względu na obowiązki w zakresie cen transferowych, które należy dokładnie zrewidować i wszelkie ich zmiany odpowiednio udokumentować. Zwłaszcza, że przepisy tzw. tarczy antykryzysowej w aktualnym brzmieniu dla większości podmiotów nie przewidują wydłużenia obowiązków w zakresie złożenia oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych, informacji o cenach transferowych (TPR), a także dołączenia grupowej dokumentacji cen transferowych. Wyjątek stanowi jedynie sytuacja podmiotów, które miały skrócony rok podatkowy (rok podatkowy rozpoczął się po 31 grudnia 2018 r., a zakończył przed dniem 31 grudnia 2019 r.). W ich przypadku terminy te zostały wydłużone do 30 września 2020 r.

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem , Tomaszem BEGEREM:

e-mail:ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786