Poland
Języki

Blog

Nowy rok niesie nowe uprawnienia dla kontrolujących

31 stycznia 2019

Nowy rok niesie nowe uprawnienia dla kontrolujących

Zgodnie z noworoczną tradycją liczne i szerokie nowelizacje przepisów prawa podatkowego pojawiają się na ostatnią chwilę. Zmiany nie ominęły również uchwalonej w 2016 r. ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: „Ustawa o KAS”). W tym akcie prawnym nowością, która wydaje się mieć największe znaczenie dla podatników, jest wprowadzenie nowego wariantu tzw. „kontroli na legitymację”, która będzie miała miejsce w razie nieobecności kontrolowanego, reprezentanta kontrolowanego lub osoby upoważnionej do odbioru korespondencji w siedzibie kontrolowanego przedsiębiorstwa.

Aktualnie obowiązujące przepisy o KAS modyfikują zasady wszczęcia kontroli celno-skarbowej, które mają charakter autonomiczny w stosunku do przepisów o kontroli podatkowej w Ordynacji podatkowej. Od 2 stycznia 2019 r. w przypadku osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej upoważnienie doręcza się członkowi zarządu, wspólnikowi albo innej osobie upoważnionej do reprezentowania kontrolowanego lub prowadzenia jego spraw, albo osobie upoważnionej do odbioru korespondencji. W przypadku, gdy kontrolowany oraz wskazane osoby są nieobecne, kontrola celno-skarbowa może być wszczęta po okazaniu legitymacji służbowej jakiemukolwiek pracownikowi kontrolowanego podmiotu. Ponadto wystarczająca będzie również obecność przywołanego świadka, którym powinien być funkcjonariusz publiczny, niebędący jednak pracownikiem izby administracji skarbowej ani funkcjonariuszem Służby Celno-Skarbowej.

DORADZTWO PODATKOWE
Skomplikowane przepisy podatkowe spędzają Ci sen z powiek? Skorzystaj z wiedzy ekspertów.
Dowiedz się więcej

Warto zauważyć, że w kwestii definicji pojęcia „pracownik” w znowelizowanych przepisach ustawy o KAS znajdujemy odwołanie do art. 97 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (dalej: „KC”), a nie do Kodeksu pracy. W związku z tym osobą, której kontrolujący okaże legitymację, nie musi być osoba zatrudniona u podatnika chociażby na podstawie umowy o pracę, lecz może to być każda „osoba czynna w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym od obsługiwania publiczności” (to sformułowanie pochodzi wprost z KC), która zazwyczaj dokonuje czynności z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Zatem w razie wątpliwości istotne będzie to, czy osoba zupełnie obca, potencjalny interesant „z ulicy” mógłby być obsłużony przez danego pracownika, który zwykle zajmuje się właśnie takimi sprawami. Wybrane kryterium jest więc nieostre i może być trudne do zweryfikowania w praktyce. Jako pracownicy konfrontowani z kontrolą nie wchodzą więc w grę wszyscy ci, którzy na co dzień nie zajmują się obsługą klienta.

Szukając pozytywnych dla podatnika stron omawianej nowelizacji należy podkreślić, że samo wszczęcie „kontroli na legitymację” nie oznacza, że nie trzeba kontrolowanemu dostarczyć upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej. W takiej sytuacji upoważnienie do jej przeprowadzenia należy doręczyć kontrolowanemu bez zbędnej zwłoki. Jest to istotne chociażby dlatego, że w terminie 14 dni od doręczenia upoważnienia można jeszcze skorygować deklarację w zakresie objętym kontrolą celno-skarbową.

Wątpliwości co do wspomnianych zapisów zgłaszali chociażby zrzeszający firmy Pracodawcy RP, czy też Krajowa Izba Doradców Podatkowych. Zwraca się uwagę, że tak rygorystyczne kontrole byłyby uzasadnione w przypadku podmiotów, które rzeczywiście, w sposób uporczywy uchylają się lub opóźniają przeprowadzenie kontroli. Jednak dla uczciwych podatników, którzy z powodu obiektywnych okoliczności (np. wyjazdu, spotkania) są nieobecni, nie powinny mieć zastosowania. Jak możemy przeczytać w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, intencją ustawodawcy nie jest prowadzenie kontroli co do zasady pod nieobecność kontrolowanego, lecz nowe uprawnienia mają m.in. charakter prewencyjny i zastosowanie znajdą generalnie właśnie w przypadkach uchylania się od skutecznego doręczenia upoważnienia. Skoro taka była intencja ustawodawcy, otwarte pozostaje pytanie, dlaczego nie wyraził jej wprost we wprowadzonych przepisach prawa. Treść przepisów nie jest odporna na zmianę intencji tego, kto je stosuje – gdy ma zbyt wiele swobody, ochrona uczciwych podatników przed niewspółmiernie dolegliwymi regulacjami jest iluzją i może istotnie podkopać zaufanie do przedstawicieli KAS. W dłuższej perspektywie przyniesie więcej szkód niż pożytku.

Warto także zwrócić uwagę na poszerzenie katalogu podmiotów, które uważa się za kontrahentów kontrolowanego oraz na zmianę osoby, która może wystąpić do owych kontrahentów o udostepnienie dokumentów związanych z daną usługą lub towarem, czy też wyciągów z ksiąg podatkowych. Już nie naczelnik urzędu celno-skarbowego, a sam kontrolujący jest do tego uprawniony. Przed nowelizacją ustawy o KAS pod pojęciem „kontrahenta kontrolowanego” rozumiano podmioty prowadzące działalność gospodarczą, które uczestniczyły w dostawie danego towaru bądź usługi. Obecnie są to również przewoźnicy, podmioty prowadzące magazyn, przepakowujące, przeładowujące towar. Tym samym rozszerzenie kręgu podmiotów uznawanych za kontrahenta kontrolowanego umożliwi organom KAS prowadzanie kontroli krzyżowej w szerszym niż dotychczas zakresie, przy czym część z tych czynności podejmowana będzie nie przez sam organ, lecz przez jego uprawnionych pracowników. Tworzy to niebezpieczny wyłom w dotychczasowych jasnych zasadach proceduralnych i rozmywa odpowiedzialność, gdy dojdzie np. do nadużycia przepisów lub do oczywistych błędów proceduralnych.

Każdą nowelizację przepisów, która pozwala na zbyt daleko idącą uznaniowość po stronie urzędników oraz wprowadza do litery prawa niejasne kryteria trzeba ocenić krytycznie. Tym bardziej, gdy dotyczy to z natury dolegliwych procedur kontrolnych. Teoretycznie wiadomo od dawna, że strzelanie z armat do wróbli jest nieskuteczne a więc i nierozsądne. Teoretycznie. Bo ktoś postanowił sprawdzić to w praktyce, mimo że to jedno z tych twierdzeń, które dowodu nie wymaga.

CHCESZ WIEDZIEĆ WIĘCEJ?
Zapisz się do Newslettera RSM Poland, aby być na bieżąco w kwestiach prawa, finansów i podatków. Skorzystaj z wiedzy ekspertów już dzisiaj.
Zapisz się

W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Przemysławem POWIERZĄ:

e-mail: ekspert@rsmpoland.pl

tel. +48 61 8515 766

fax +48 61 8515 786

Newsletter