Prawo do stosowania stawki 0% mimo braku zarejestrowania kontrahenta jako czynnego podatnika VAT-UE
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwany dalej: „TSUE”) wydał wyrok w sprawie portugalskiego podmiotu, w którym odniósł się do możliwości zastosowania stawki 0% podatku VAT, w przypadku gdy zagraniczny kontrahent nie będzie posiadał numeru VAT-UE. Rozstrzygnięcie TSUE ma również zastosowanie dla polskich podatników.
W wyroku z 9 lutego 2017 r., sygn. akt C-21/16 TSUE rozstrzygnął spór pomiędzy portugalskim oddziałem holenderskiej spółki Euro Tyre BV a portugalskim organem podatkowym. Organ podatkowy odmówił zwolnienia z opodatkowania podatkiem VAT (czyli operacji analogicznej do zastosowania stawki 0% w Polsce) szeregu transakcji sprzedaży na rzecz spółki hiszpańskiej, albowiem w momencie dokonywania rozpatrywanych transakcji kontrahent (tj. hiszpańska spółka) nie była ani zarejestrowana do celów dokonania transakcji wewnątrzwspólnotowych w Hiszpanii, ani zarejestrowana w systemie VIES. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał jednak, że wymogi formalne (zgłoszenie podmiotu jako czynnego podatnika VAT-UE i figurowanie w systemie VIES) nie mogą podważać prawa sprzedawcy do zastosowania rozliczenia przewidzianego dla transakcji wewnątrzwspólnotowych (czyli zwolnienia z prawem do odliczenia, względnie stawki 0%), jeżeli spełnione zostały materialne przesłanki jego zastosowania.
Zdaniem Trybunału, zarówno przepisy dyrektywy Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.U. 2006, L 347, s. 1, zwanej dalej „Dyrektywą VAT”), jak i dotychczasowe orzecznictwo TSUE nie wskazują wśród materialnoprawnych przesłanek zaistnienia dostawy wewnątrzwspólnotowej, warunkujących zastosowanie stawki 0%, obowiązku dysponowania przez nabywcę numerem identyfikacyjnym VAT, ani tym bardziej obowiązku rejestracji nabywcy do celów dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowych. Materialnoprawne przesłanki zwolnienia z VAT dostawy wewnątrzwspólnotowej, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, są spełnione, gdy prawo do rozporządzania towarem jak właściciel zostało przeniesione na kupującego i gdy sprzedawca ustali, że towar ten został wysłany lub przetransportowany do innego państwa członkowskiego oraz że w wyniku wysyłki lub transportu fizycznie opuścił on terytorium państwa członkowskiego dostawy.
Uzyskanie przez nabywcę ważnego numeru identyfikacyjnego VAT w celu dokonania transakcji wewnątrzwspólnotowych oraz rejestracja nabywcy w systemie VIES nie stanowią materialnych przesłanek zwolnienia dostawy wewnątrzwspólnotowej z VAT. Są to wyłącznie wymogi formalne, które nie mogą podważać prawa sprzedawcy do zwolnienia z VAT w przypadku, gdy materialne przesłanki w zakresie dostawy wewnątrzwspólnotowej zostały spełnione.
Wyrok TSUE ma znaczenie również dla wykładni polskich przepisów podatkowych. Artykuł 42 ust. 1 pkt 1 Ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 710 ze zm.) uzależnia zastosowanie stawki 0% od dokonania dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy. Biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie Trybunału, który wyraźnie podkreśla jak ważna jest zasada neutralności podatku VAT, polski podatnik powinien mieć prawo do zastosowania stawki 0%, pod warunkiem spełnienia przesłanek materialnych, bez względu na to, czy nabywca został zgłoszony jako czynny podatnik VAT-UE czy też nie. Oczywiście dopełnienie w przyszłości wszelkich formalnych obowiązków może być wymagane, jednak nigdy nie przesądza o dokonaniu bądź niedokonaniu dostawy wewnątrzwspólnotowej.
W analizowanym wyroku Trybunał po raz kolejny kładzie nacisk na konieczność respektowania przez krajowe organy administracji podatkowej zasady neutralności podatku VAT. O ile bowiem walka z wyłudzeniami podatku VAT jest niezbędna i konieczna, o tyle swym orzeczeniem TSUE jasno pokazuje, że niezależnie od polityki poszczególnych państw członkowskich, prawo europejskie nadal stoi na straży fundamentalnych zasad podatku od wartości dodanej.
Niezależnie jednak od rozstrzygnięcia wydanego przez TSUE należy mieć na uwadze, że część krajów europejskich, jak również Komisja Europejska opowiadają się za koniecznością ujęcia w Dyrektywie VAT wymogu rejestracji nabywcy na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych jako jednego z warunków skorzystania ze zwolnienia od opodatkowania tych transakcji. Wprowadzenie takiej regulacji do systemu prawa europejskiego implikuje wprawdzie konieczność ujednolicenia zasad rejestrowania i wyrejestrowania podatników jako czynnych podatników VAT-UE w poszczególnych krajach członkowskich, niemniej jednak należy liczyć się z ewentualnością zmiany przepisów unijnych w tym zakresie. Z tego też względu w dalszym ciągu zalecane jest pozyskiwanie od zagranicznych nabywców informacji na temat ich rejestracji na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych, tym bardziej, że jest to jeden z elementów weryfikacji wiarygodności kontrahentów.
W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Przemysławem POWIERZĄ:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
