1 marca 2017 r. weszła w życie większość przepisów Ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz. U. z 2016 r., poz. 1947) – dalej: „Ustawa o KAS”.
Na mocy wskazanej Ustawy dokonano reformy dotychczasowych struktur Administracji Podatkowej, Służby Celnej i Kontroli Skarbowej poprzez utworzenie całkiem nowej struktury, podlegającej ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych – Krajowej Administracji Skarbowej (KAS), na czele której stoi Szef KAS. Organami KAS są również: Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, dyrektorzy izb administracji skarbowej, naczelnicy urzędów skarbowych oraz naczelnicy urzędów celno-skarbowych.
Nowo utworzone organy KAS przejęły kompetencje dotychczasowych organów, tj. naczelników urzędów skarbowych, dyrektorów izb skarbowych, dyrektorów urzędów kontroli skarbowej oraz generalnych inspektorów kontroli skarbowej, naczelników urzędów celnych i dyrektorów izb celnych. Z kolei izby skarbowe uległy przekształceniu w izby administracji skarbowej.
Zmiany, zmiany, zmiany…
Oprócz zmian w strukturze administracji podatkowej, celnej i skarbowej, nowa Ustawa o KAS wprowadza również szereg zmian proceduralnych, dotyczących m.in. nowego typu kontroli, tj. kontroli celno-skarbowej, która zastąpi postępowanie kontrolne, prowadzone dotychczas na podstawie przepisów Ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej.
Przepisy Ustawy o KAS budzą po stronie przedsiębiorców wiele kontrowersji i obaw, m.in. z tego względu, że przyznają one wybranym funkcjonariuszom KAS uprawnienia o charakterze kontrolnym oraz operacyjno-rozpoznawczym, takie jak np. prawo do przeszukiwania lokali bez wcześniejszej zgody prokuratora. Sama kontrola celno-skarbowa – jej sposób wszczęcia, prowadzenia oraz zakończenia – również odbiega od przewidzianych w Ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa zasad prowadzenia kontroli podatkowej oraz postępowania podatkowego. Dla przykładu: standardem dla kontroli celno-skarbowej jest to, że wszczynana jest ona „z zaskoczenia”, czyli bez wcześniejszego zawiadomienia przedsiębiorcy o zamiarze jej wszczęcia. „Z zaskoczenia” doręczany będzie podatnikowi również dokument kończący kontrolę celno-skarbową – tzw. wynik kontroli. Z kolei w „tradycyjnym” postępowaniu podatkowym organy zobowiązane są wyznaczyć stronie siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego, umożliwiając jej tym samym zapoznanie się z tym materiałem. Co więcej, podatnik w ramach kontroli celno-skarbowej nie będzie informowany z siedmiodniowym wyprzedzeniem o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin. Dla podatnika nie przewidziano również prawa złożenia zastrzeżeń do wyniku kontroli (tak jak to ma miejsce w przypadku doręczenia protokołu kontroli, z którym strona się nie zgadza). Pozycja kontrolowanego w ramach kontroli celno-skarbowej jest więc zdecydowanie słabsza aniżeli pozycja podatnika, u którego prowadzona jest kontrola podatkowa lub postępowanie podatkowe na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej. Element zaskoczenia i bezpardonowość procedury nie budziłyby kontrowersji, gdyby kontrolę celno-skarbową zarezerwowano dla przypadków wiarygodnego podejrzenia ciężkich przestępstw w zakresie rozliczania należności publiczno-prawnych. Na taki krok się jednak nie zdecydowano i nowy typ kontroli może w praktyce dotknąć boleśnie zwykłego, uczciwego podatnika. Z tego też względu tak ważne jest, aby każdy przedsiębiorca zawczasu zapoznał się dokładnie z przepisami Ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej i instrumentami, które mogą okazać się przydatne w razie sporu z organami KAS.
A co z dotychczasowymi postępowaniami?
Druga kwestia, która w chwili obecnej budzi szczególne kontrowersje, dotyczy tego, co stanie się z postępowaniami kontrolnymi oraz kontrolami podatkowymi, prowadzonymi dotychczas na podstawie Ustawy o kontroli skarbowej, które zostały wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r.
Te same wątpliwości dotyczą również postępowań podatkowych, wszczętych i niezakończonych przed 1 marca 2017 r., prowadzonych przez naczelnika urzędu celnego, dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.
Odpowiedzi na powyższe pytania wynikają z Ustawy z 16 listopada 2016 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (dalej: Przepisy wprowadzające KAS).
Postępowania kontrolne
Zgodnie z art. 202 ust. 1 pkt 1 Przepisów wprowadzających KAS, postępowania kontrolne oraz kontrole podatkowe w toku postępowania kontrolnego, prowadzone dotychczas przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej, przejmie naczelnik urzędu celno-skarbowego, mający siedzibę w tym samym województwie, w którym miał siedzibę dyrektor urzędu kontroli skarbowej, przy czym kontynuacja postępowania kontrolnego lub kontroli podatkowej w toku postępowania kontrolnego nastąpi na podstawie dotychczasowych przepisów, tj. na podstawie przepisów Ustawy o kontroli skarbowej.
W sprawach z zakresu stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznych, wznowienia postępowania, wygaśnięcia, uchylenia lub zmiany decyzji wydanej przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej, po 1 marca 2017 r. właściwym jest naczelnik urzędu celno-skarbowego mający siedzibę w tym samym województwie, w którym miał siedzibę dyrektor urzędu kontroli skarbowej.
Z kolei odwołanie od decyzji dyrektora urzędu kontroli skarbowej (jeżeli termin do wniesienia odwołania upłynie po 28 lutego 2017 r.) wnosi się za pośrednictwem naczelnika urzędu celno-skarbowego mającego siedzibę w tym samym województwie, w którym miał siedzibę dyrektor urzędu kontroli skarbowej, do właściwego dla kontrolowanego dyrektora izby administracji skarbowej (art. 205 ust. 1 Przepisów wprowadzających KAS).
Postępowania podatkowe
Postępowania podatkowe wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r. prowadzone przez naczelnika urzędu celnego jako organ podatkowy pierwszej instancji – przejmie właściwy według miejsca zamieszkania lub siedziby podatnika naczelnik urzędu skarbowego i będzie je kontynuował na podstawie dotychczasowych przepisów (art. 208 ust. 1 pkt 1 Przepisów wprowadzających KAS).
Większość postępowań podatkowych, prowadzonych dotychczas przez dyrektorów izby skarbowej lub dyrektorów izby celnej, przejmie dyrektor izby administracji skarbowej i będzie je kontynuował również na podstawie dotychczasowych przepisów (art. 208 ust. 1 pkt 2 Przepisów wprowadzających KAS).
Dyrektor izby administracji skarbowej będzie właściwy również w przedmiocie rozstrzygnięcia odwołania od decyzji wydanych w pierwszej instancji przez naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego (art. 213 ust. 1 Przepisów wprowadzających KAS).
Postępowania celne
Postępowania celne wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r., prowadzone przez naczelnika urzędu celnego jako organ pierwszej instancji, przejmie właściwy zgodnie z przepisami prawa celnego naczelnik urzędu celno-skarbowego i będzie je kontynuował na podstawie dotychczasowych przepisów (art. 211 pkt 1 Przepisów wprowadzających KAS).
Z kolei postępowania celne prowadzone dotychczas przez dyrektora izby celnej będzie kontynuował na podstawie dotychczasowych przepisów dyrektor izby administracji skarbowej (art. 211 pkt 2 Przepisów wprowadzających KAS).
Interpretacje indywidualne
Zmiany dotyczą również wydawania interpretacji indywidualnych przepisów prawa podatkowego. Począwszy od 1 marca 2017 r. interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego wydawać będzie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. Centralizacja zadań związanych z wydawaniem interpretacji indywidualnych podyktowana jest dążeniem do ich ujednolicenia i poprawy ich jakości.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej przejmie również te postępowania dotyczące wydawania interpretacji indywidualnych, które zostały wszczęte i niezakończone przed 1 marca 2017 r. (art. 223 ust. 1 Przepisów wprowadzających KAS).
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej będzie także organem właściwym w sprawach zmiany interpretacji indywidualnych (na etapie rozpatrywania wezwania do usunięcia naruszenia prawa), stwierdzenia wygaśnięcia interpretacji indywidualnych lub uchylenia interpretacji indywidualnych, które to interpretacje wydane zostały w poprzednim stanie prawnym (art. 223 ust. 3 Przepisów wprowadzających KAS).
Natomiast zgodnie z art. 223 ust. 2 Przepisów wprowadzających KAS, w sprawach zmiany interpretacji indywidualnych lub uchylenia interpretacji indywidualnych i umorzenia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnych, jeżeli w dniu jej wydania istniały przesłanki odmowy wszczęcia postępowania w sprawie wydania interpretacji indywidualnych, organem właściwym staje się Szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Widać więc, że zmiany, jakie wprowadziła Ustawa o KAS i Przepisy wprowadzające KAS, odnoszą się nie tylko do szerokiego zakresu spraw, ale mają także istotne znaczenie dla codziennej działalności przedsiębiorców, zwłaszcza tych, wobec których może być prowadzona kontrola celno-skarbowa. Z tego też względu zachęcamy do zaznajomienia się z nowymi regulacjami w celu odpowiedniego przygotowania kadry przedsiębiorstwa na wypadek ewentualnej kontroli. W tym zakresie specjaliści RSM Poland oferują wsparcie m.in. w formie odpowiednich szkoleń i warsztatów, których zakres jest każdorazowo dostosowywany do Państwa potrzeb i rodzaju prowadzonej przez Państwa działalności.
W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Przemysławem POWIERZĄ:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
