15 maja 2017 r. Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów podjął uchwałę kończącą spór dotyczący opodatkowania sprzedaży nieruchomości dokonanej przed upływem pięciu lat od śmierci jednego z małżonków (sygn. akt II FPS 2/17).
Spór dotyczył tego, czy w sytuacji śmierci jednego z małżonków, którzy przed laty nabyli do wspólnego majątku nieruchomość, drugi z małżonków (pozostały przy życiu), by móc dokonać sprzedaży całej nieruchomości bez obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych, musi odczekać pięć lat od końca roku, w którym nabył udział w tejże nieruchomości w drodze dziedziczenia po swym małżonku (art. 10 ust. 1 pkt 8 UPDOF).
Organy podatkowe stały na stanowisku, że bez podatku można zbyć wówczas jedynie połowę nieruchomości. Ze sprzedażą drugiej połowy, nabytej po śmierci małżonka, należy poczekać kolejne pięć lat, licząc od końca roku, w którym małżonek umarł. W przeciwnym razie wystąpi obowiązek zapłaty 19% podatku, chyba że pieniądze ze sprzedaży przeznaczone zostaną na własne cele mieszkaniowe (art. 21 ust. 1 pkt 131 w zw. z art. 21 ust. 25 UPDOF).
Orzecznictwo w tych sprawach było niejednolite. Część składów sędziowskich wydawała pozytywne dla podatników rozstrzygnięcia twierdząc, że wspólność małżeńska jest niepodzielna, bezudziałowa i z chwilą nabycia nieruchomości do wspólnego majątku każdy z małżonków nabywa ją w całości. W związku z tym termin nabycia liczony powinien być od daty wspólnego zakupu lub wybudowania nieruchomości. Tak uznał m.in. WSA w Szczecinie w wyroku z 17 lutego 2016 r. (sygn. akt I SA/Sz 1274/15), WSA w Bydgoszczy w wyroku z 24 maja 2015 r. (sygn. akt I SA/Bd 55/15), a także WSA w Gdańsku w wyroku z 9 września 2014 r. (sygn. akt I SA/Gd 716/14). Równolegle jednak część orzeczeń sądów administracyjnych wskazywała, że wspólność majątkowa istnieje tak długo, jak żyją oboje małżonkowie. Natomiast po śmierci jednego z nich przekształca się ona w równe udziały, a w rezultacie żyjący współmałżonek nabywa z tą chwilą połowę nieruchomości na nowo. Co w rezultacie prowadzić powinno do odmiennego sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych sprzedaży nieruchomości w części nabytej w czasie trwania małżeństwa oraz tej, która została uzyskana w ramach spadkobrania. Takie stanowisko zaprezentował m.in. NSA w wyroku z 27 stycznia 2016 r. (sygn. akt II FSK 2319/13) oraz w wyroku z 19 maja 2016 r. (sygn. akt II FSK 1065/14).
Wydana 15 maja br. uchwała rozstrzygnęła przedmiotowy spór na korzyść podatników. Zdaniem NSA odziedziczenie przez małżonka udziału w nieruchomości nie powoduje ponownego nabycia. Pięcioletni termin powinien być zatem liczony od końca roku, w którym małżonkowie dokonali wspólnego zakupu lub wybudowania nieruchomości.
W razie jakichkolwiek pytań lub potrzeby omówienia tematu, gorąco zachęcamy do kontaktu z naszym ekspertem Tomaszem BEGEREM:
e-mail: ekspert@rsmpoland.pl
tel. +48 61 8515 766
fax +48 61 8515 786
