Ewa KĄDZIELA
Audit Manager w RSM Poland
W poprzedniej części naszych rozważań poruszyliśmy kwestię uproszczeń w stosowaniu MSSF 16, kiedy to nie rozpoznaje się aktywów i zobowiązań. Podmioty korzystające z uproszczeń rozliczają płatności w okresie leasingu bezpośrednio w koszty – przeważnie metodą liniową. Podobnie rozliczany jest leasing operacyjny (według obowiązujących jeszcze regulacji MSR 17). Poniżej garść informacji celem przypomnienia.
Zwolnienia
MSSF 16 przewiduje zwolnienia dla dwóch rodzajów umów:
- dotyczących aktywów niskocennych (pojęcie to wyjaśnialiśmy w poprzedniej publikacji);
- tzw. leasingu krótkoterminowego, gdzie czas trwania umowy nie przekracza 12 miesięcy.
Aby móc skorzystać z drugiej opcji, jednostka powinna najpierw prawidłowo oszacować okres leasingu.
Okres leasingu
MSSF 16 wymaga, aby jednostka oszacowała okres, w czasie którego wie (ma uzasadnioną pewność), że będzie korzystała z umowy leasingu (tzw. non-cancellable period of a lease – niepodlegający odwołaniu okres, podczas którego leasingobiorca ma prawo do użytkowania danego aktywa). Okres leasingu jest zatem czasem obowiązywania umowy. Przy jego prawidłowej kalkulacji należy wziąć pod uwagę wiele elementów, m.in. możliwe okresy przedłużenia umowy (jeżeli leasingobiorca jest pewny wykonania opcji przedłużenia), oraz jej wypowiedzenia (dotyczy jedynie możliwości wypowiedzenia umowy przez leasingobiorcę), jeżeli leasingobiorca ma uzasadnioną pewność, że nie zrealizuje opcji zakończenia. Najistotniejsze jest to, by szacunek ten wynikał z dotychczasowej praktyki jednostki oraz był zgodny z jej planami na koleje lata. Jednostka powinna zatem rozważyć wszystkie istotne informacje i okoliczności, które mogą przemawiać za tym, że opcja przedłużenia/wcześniejszego wypowiedzenia umowy zostanie zrealizowana lub nie. MSSF 16 podaje przykłady czynników, jakie należy rozważyć (na moment rozpoczęcia leasingu) przy przeprowadzaniu niniejszej analizy. Są to m.in.:
- charakter przedmiotu leasingu,
- lokalizacja,
- możliwość zastosowania alternatywnych rozwiązań,
- wysokość czynszu po skorzystaniu z opcji przedłużenia umowy (rynkowa czy niższa od rynkowych),
- płatności warunkowe,
- koszty związane z zakończeniem umowy.
Przykładowo – umowa leasingu została zawarta na 6 lat, ale leasingobiorca może wypowiedzieć umowę bez ponoszenia jakichkolwiek kosztów, a także bez zgody leasingobiorcy już po 3 latach. Wówczas na tzw. commenecement date ocenia się, jakie jest prawdopodobieństwo, że opcja wcześniejszego wypowiedzenia umowy po 3 latach nie zostanie zrealizowana. Od rezultatu tej analizy będzie zależało, czy nieodwołalny okres, tzw. non-cancellable period of a lease, wynosić będzie 3 czy 6 lat.
Należy zwrócić również uwagę na właściwe określenie momentu rozpoczęcia leasingu. Nie zawsze data ta jest zgodna z datą wynikająca z umowy. Np. w sytuacji, kiedy aktywo jest oddane do dyspozycji leasingobiorcy jeszcze przed rozpoczęciem faktycznego jego użytkowania (np. w celu dostosowania go do swoich potrzeb), wówczas za datę rozpoczęcia leasingu należy przyjąć datę, pod którą aktywo to zostało przekazane leasingobiorcy do użytkowania.
Kwestia prawidłowego określenia okresu leasingu jest szczególnie istotna w przypadku umów tzw. leasingu krótkoterminowego, gdzie wzięcie pod uwagę ewentualnej opcji przedłużenia umowy zadecyduje o tym, czy dane aktywo/aktywa zostaną ujęte w bilansie, czy też nie.
Załóżmy, że Spółka X wynajęła od Spółki Y lokal użytkowy. Umowa najmu została zawarta na 1 rok z możliwością przedłużenia na kolejne okresy roczne. Na dzień podpisywania umowy Spółka X nie ma zamiaru przedłużać umowy (nie wskazuje na to dotychczasowa praktyka ani plany jednostki co do lokalu). Okres leasingu wynosi zatem 1 rok (Spółka może skorzystać ze zwolnienia z tytułu leasingu krótkoterminowego). Jednak jeśli np. okazałoby się, że w celu dostosowania lokalu do swoich potrzeb Spółka X poniosłaby znaczące nakłady inwestycyjne, których okres ekonomicznej użyteczności wynosi 3 lata, należałoby rozważyć, czy nie jest to przesłanka do wykonania opcji przedłużenia okresu najmu na kolejny rok (lub dwa) i ustalić okres leasingu na 2-3 lata – wówczas należałoby ująć w bilansie aktywa i zobowiązania.
W kwestii identyfikacji aktywów oraz początkowego ujęcia już niedługo na naszym blogu.
